اختلالات صدا (صوت) در سالمندان

مقدمه

اختلالات صدا در سالمندان همانند سایر گروه های سنی مشاهده می شود. ساختار حنجره و تارهای صوتی در این گروه سنی به مرور زمان تغییر پیدا می کنند. اطرافیان و خود سالمندان متوجه این تغییر و تاثیر آن بر روی صدا می شوند. برخی از این تغییرات طبیعی است، ولی برخی از آن ها می تواند زنگ خطری باشد برای یک مشکل یا بیماری خاص.

در این مقاله قصد داریم تغییرات حنجره در دوره سالمندی و تاثیر آن بر روی صدا را بررسی کنیم.

تغییرات صدا در دوران سالمندی

سالمند به فردی گفته می شود که سنی بالاتر از ۶۰ الی ۶۵ سال دارد. این دوره، که آخرین مرحله زندگی را تشکیل می دهد، ویژگی های خاص خود را دارد. تجدید قوای جسمی محدودتر می شود، بدن ضعیف تر می شود و در معرض بیماری های مختلفی قرار می گیرد. پس توجه به بیماری های سالمندان حائز اهمیت است، زیرا جسمی آسیب پذیرتر دارند.

در دوران سالمندی تغییرات عمده ای در بدن رخ می دهد. اگر چه این تغییرات در اثر فعالیت فیزیکی، رژیم غذایی و سبک زندگی ممکن است کمتر شود، ولی همه اعضای بدن تحت تاثیر قرار می گیرند.

تغییرات صدا به عنوان فاکتور اصلی در کیفیت زندگی افراد سالمند به شمار می آید. به مرور زمان قدرت و کیفیت صدای افراد کاهش می یابد که طبیعی است. زیرا مسن تر شدن روی عضلات حنجره، عضروف ها و رگ های آن تاثیر می گذارد. تارهای صوتی تحلیل می روند و سطح آن ها دیگر مرطوب نیست.

حتی ساختار ریه ها هم تغییر پیدا می کند و حجم هوایی که می تواند وارد آن ها شود کاهش می یابد. پس هوایی که به سمت تارهای صوتی می رود کمتر می شود و صدا ضعیف تر شنیده می شود.

افزایش سن به کلی بافت حنجره و تارهای صوتی را تغییر می دهد. مجموع این تغییرات، روی صدا تاثیر می گذارد. پس تغییراتی مانند:

• بم تر شدن صدا در زنان مسن
• کاهش قدرت صدا
• لرزش صدا
• تغییر کیفیت صدا با افزایش سن، طبیعی است و به دلیل تغییرات ساختار و عملکرد بدن به وجود می آید.

علایم اختلالات صدا در سالمندی

همانطور که گفتیم پس از ۶۰ سالگی افراد وارد دوره ی سالمندی می شوند. در این دوره ممکن است فرد دچار اختلالات صدا ( به انگلیسی: Presbyphonia) شود. بخصوص اگر همراه با مشکلات و بیماری های دیگری نظیر پارکینسون، ام اس یا … شوند.

• بطور مثال در پارکینسون فرد در نتیجه ی لرزش عضلات حنجره دچار لرزش صدا، سفتی و سختی در صحبت کردن شود.
• همینطور در ام اس به دلیل آسیب سیستم عصبی مرکزی فرد دچار سفتی، سختی در حنجره و صحبت کردن گردد.

در ادامه به علائم مشکلات حنجره در سالمندان اشاره می کنیم:

با مشاهده چه علایمی در سالمند باید به اختلالات صدا شک کرد؟

برخی از تغییرات صدا در سالمندان طبیعی نیست. این تغییرات غیرطبیعی می توانند نشانه ی بیماری خاصی باشند. علایمی وجود دارد که می تواند زنگ خطری باشد برای وجود اختلالات صدا در سالمند. البته وجود این علایم الزاما به معنای وجود اختلال صدا در سالمند نیست. با مشاهده این علایم در سالمند، باید به گفتاردرمانگر یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد.

علایم اختلالات صدا در سالمندان عبارت است از:

• گرفتگی صدایی که بیش از دو هفته به طول انجامیده است.
• پاک کردن مکرر گلو
• درد گردن حین صحبت کردن
• زیاد نفس کم آوردن حین صحبت کردن
• شنیده شدن صدای نفس حین صحبت کردن
• هرگونه تغییر صدایی که با مشکلات بلع و سرفه همراه باشد.
• هرگونه تغییر در صدا که همراه با ورم در ناحیه گردن باشد.
• هر گونه تغییر در صدا که با کاهش غیر منتظره وزن همراه باشد.

دلایل اختلالات صدا در سالمندی

بیماری ها و آسیب های مختلفی می توانند اختلالات صدا را در دوران سالمندی ایجاد کنند. در این قسمت به شایع ترین دلایل اختلالات صدا در سالمندان اشاره می شود:

التهاب حنجره

التهاب حنجره شایع ترین علت ایجاد گرفتگی صدا می باشد. التهاب در ناحیه حنجره باعث تورم حنجره می شود و صدا گرفته به نظر می رسد.

التهاب می تواند حاد یا مزمن باشد. التهاب حاد حنجره، موقتی است و کمتر از سه هفته طول می کشد. عواملی مانند عفونت ها و ویروس ها، می توانند باعث ایجاد التهاب حاد حنجره شوند. التهاب مزمن حنجره، معمولا بیشتر از سه هفته طول می کشد و معمولا به دلیل مصرف سیگار و تنباکو ایجاد می شود.

در صورت استفاده نادرست از صدا نیز ممکن است التهاب حاد یا مزمن حنجره ایجاد شود، که بستگی به میزان آسیب دارد. اگر سالمندی بیش از حد توان صحبت کند، و بلند فریاد بزند، و به حنجره خود فشار وارد نماید، حنجره دچار التهاب می شود.

برای درمان التهاب حنجره، باید ابتدا دلیل ایجاد التهاب را یافت. پزشک می تواند حاد یا مزمن بودن التهاب را تشخیص دهد و در صورت نیاز دارو تجویز کند. اگر التهاب حنجره به دلیل استفاده نادرست از صدا باشد، سالمند باید به گفتاردرمانگر مراجعه کند. گفتاردرمانگر روش صحیح استفاده از صدا را آموزش می دهد، تا با کاهش فشار وارده بر حنجره، التهاب آن بهبود یابد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه التهاب حنجره، می توانید به مقاله التهاب حنجره یا لارنژیت چیست؟ (از علایم تا درمان) مراجعه فرمایید.

ریفلاکس معده

ریفلاکس معده به معنای بازگشت اسید معده به مری (لوله متصل کننده گلو به معده) است که اصطلاحا به آن ترش کردن می گویند. این ماده اسیدی، به بافت مری و تارهای صوتی آسیب می زند.

علایم ریفلاکس معده معمولا شامل:

• سوزش سر دل
• حس مزه تلخ در دهان
• احساس وجود جسم خارجی در گلو
• ایجاد بوی بد در دهان
• سرفه
• مشکل در غذا خوردن
• گرفتگی صدا

اگرچه بیماران سالمند مبتلا به ریفلاکس معده علایم کمتری را نشان می دهند، اما بیماری آن ها اغلب شدیدتر از سایر گروه های سنی است.

عوارضی که ریفلاکس معده در افراد سالمند بر جای می گذارد ممکن است تهدید کننده حیات باشد. ریفلاکس معده در سالمندان باعث از بین رفتن مری، سرفه های مزمن، آسیب به حنجره و تارهای صوتی، مشکلات ریوی، آسیب رساندن به دندان ها و مشکلات عدیده دیگر می شود.

در صورت مشاهده هر کدام از علایم فوق در فرد سالمند، باید به پزشک مراجعه کرد. ریفلاکس معده معمولا با مصرف دارو بهبود می یابد و از بروز عوارض بعدی جلوگیری می گردد.

فلجی تارهای صوتی

اگر عصب تارهای صوتی قطع شود و آسیب ببیند، یکی یا هر دوتار صوتی دچار آسیب می شوند. فلجی تارهای صوتی در سالمندانی که دچار سکته و یا بیماری پارکینسون شده اند، شایع تر است.

از علایم فلجی تارهای صوتی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شنیده شدن صدای نفس حین صحبت کردن
• گرفتگی صدا
• سرفه کردن حین نوشیدن آب و خوردن غذا
• سرفه های ضعیف
• ناتوانی در صحبت کردن با صدای بلند
• تعداد زیاد نفس گیری حین صحبت کردن

متخصص گوش و حلق و بینی و گفتاردرمانگر می توانند فلجی تار صوتی را با انجام استروبوسکوپی تشخیص دهند. بعد از تشخیص گذاری، درمان لازم برای حل مشکل بلع آب و غذا و مشکل صحبت کردن توسط گفتاردرمانگر، به سالمند ارائه می شود.

ضایعات خوش خیم تارهای صوتی

ممکن است ضایعاتی روی تارهای صوتی به وجود بیاید که ماهیت سرطانی ندارند و خوش خیم هستند. این ضایعات عموما شامل:

• ندول یا گره صوتی
• پولیپ حنجره
• کیست تار صوتی

این ضایعات در محل برخورد دوتار صوتی به یکدیگر ایجاد می شوند، پس باعث ضعف صدا و گرفتگی آن می شوند. سالمندی که دچار این ضایعات روی تارهای صوتی اش شده است، صدایی گرفته و ضعیف دارد، پس تلاش می کند که بلندتر صحبت کند و بیشتر به تارهای صوتی اش فشار می آورد. این تلاش و فشار آوردن به تارهای صوتی، باعث بدتر شدن و تشدید این ضایعات می گردد.

سرطان حنجره

شایع ترین علت ایجاد سرطان حنجره، مصرف سیگار و الکل می باشد. معمولا در سرطان حنجره صدای فرد تغییر پیدا کرده و سرفه های مزمن و طولانی دارد.

خوشبختانه سرطان حنجره یکی از سرطان های قابل درمان می باشد و درمان پاسخ مناسبی می دهد. علائم سرطان حنجره را می توانید در مقاله ای در همین زمینه مطالعه بفرمایید. پس از تشخیص سرطان حنجره و درمان آن نیاز به گفتاردرمانی در سرطان حنجره می باشد.

در نهایت اگر پزشکان مجبور به برداشتن تومور و حنجره شوند، به آن لارنجکتومی گفته می شود. لارنجکتومی یعنی برداشتن حنجره که از این طریق بتوان بافت بدخیم سرطان را خارج کرد.

تاثیرات روحی و روانی اختلالات صدا در سالمندان

سالمندانی که از صدای ضعیف رنج می برند، و یا از شنیده شدن صدای نفس حین صحبت کردن رنج می برند، معمولا تبدیل به افراد گوشه گیری می شوند. این سالمندان از تعاملات اجتماعی می پرهیزند و تمایلی به ارتباط با افراد ندارند. این شرایط می تواند زندگی سالمند را به سمت افسردگی پیش ببرد.

توجه به این نکته که اختلالات صدا تا حدی قابل بهبود هستند و روش های جراحی و توانبخشی متعددی وجود دارند، می تواند از تاثیر منفی روحی و روانی بر سالمند جلوگیری کند. در این شرایط مراجعه به گفتاردرمانگر الزامیست. گفتاردرمانگر علاوه بر ارائه درمان مناسب، از نظر روحی و روانی سالمند را حمایت می کند.

اختلالات صوت در دوران سالمندی تاثیر فراوانی بر روی زندگی سالمند دارد. درمان این اختلالات بر عهده گفتاردرمانگر است. گفتاردرمانگر با توجه به نوع اختلال، تمرینات لازم را ارائه می کند که بیشتر شامل:

• استراحت صوتی
• آرام سازی اندام های گویایی
• آموزش تکنیک های برای کاهش فشار وارده برتار های صوتی
• تکنیک هایی برای افزایش کارایی اندام های گویایی می باشد.

ممکن است در برخی موارد سالمند نیاز به جراحی پیدا کند که در این صورت تیمی شامل متخصص گوش و حلق و بینی و گفتاردرمانگر به سالمند کمک خواهد کرد.