علت لکنت زبان چیست؟

علت دقیق و قطعی لکنت زبان در یک کلمه هنوز مشخص نیست! تحقیقات بسیار گسترده ای برای کشف علت لکنت انجام شده است. اما در مجموع هنوز علت قطعی و دقیق آن مشخص نیست.

به طور تخمینی در حدود ۱ میلیون نفر از جمعیت ایران دچار لکنت هستند.

اگرچه بهتر است از “لکنت” به جای “لکنت زبان” استفاده کنیم! علت را در ادامه گفتیم.

(در انتها یک بخش به توضیح علمی یکی از مدل های لکنت پرداختم که مخصوص گفتاردرمانگران هست. اگر درمانگر نیستید از خیرش بگذرید!)

لکنت زبان چیست؟

خیلی مختصر توضیح بدهیم لکنت چیست و برویم سراغ علت آن!

لکنت یک نقص در پردازش گفتار است که معمولا با علایم زیر همراه است:

• تکرارها: یک کلمه، هجا یا صدا بیش از سه بار تکرار می شود. مثال: “من می-می-می خوام برم مدرسه.”
• کشیده شدن صداها: صداها را بطور غیرعادی کشیده می گوید. مثال: “من آآآآآآآب مـــــــــــیخوام.”
• گیر یا قفل: در هنگام گیر یا قفل، هیچ صدایی در دهان یا گلو ایجاد نمی شود. قسمت های دهان در یک موقعیت گیر کرده و برای مدتی قادر به ادامه حرکت نیستند. مثال: «من می—————خوام برم مدرسه»

لکنت زبان چیست؟ (علایم، انواع، علت و درمان) »

علت لکنت چیست؟

میدونم احتمالا علت لکنت زبان رو ترس، استرس، عصبی شدن، دعوا، هیجانی شدن، خشونت، تند تند حرف زدن و… می دونید. ولی هیچکدام از این موارد علت لکنت نیست!

این موارد ترس، استرس و غیره رو همه ی کودکان تجربه کردن خودمون هم تجربه اش کردیم. اگر دلیلش این بود باید همه ی بچه ها دچار لکنت میشدن!

همانطور که گفتیم علت لکنت زبان هنوز نامشخص است. البته اینطور نیست که از آن هیچ چیز ندانیم!

علت لکنت در عضله زبان و دهان نیست! در مغز است!

درواقع مشکل از مغز شروع می شود و خودش را در زبان نشان می دهد.

بگذارید مثالی برایتان بزنم: فرض کنید شخصی رنگ و روی صورتش رفته است (صورتش مثل گچ سفید شده!). انرژی ندارد و از پله ها بالا که می رود به چشمانش سیاهی رفته و سرش گیج می رود. این فرد مشکل قلبی دارد. اگر ما صورتش را ماساژ دهیم که رنگ و رویش برگردد مشکل حل می شود؟! مسلما خیر!

لکنت نیز مانند مثال بالا است. مشکل اصلی لکنت در مغز اتفاق می افتد ولی ما علایم آن را بر روی زبان می بینیم.

نگران نباشید! اما این به معنای این نیست که فرد مشکل شدید مغزی دارد! فقط منطقه ای که مسئول پردازش زبان است دچار نقص شده است.

یعنی نیازی نیست نوار مغز، MRI و تست هوش بدهید!

چهار عامل اصلی علت لکنت:

تقریبا می توانیم علت لکنت را در این چهار عامل بیان کنیم. توجه کنید هیچکدام از این عوامل به تنهایی عمل نمی کنند! باید چندین عامل کنار هم باشند (Multifactorial یا چندعاملی است):

۱) ژنتیک و سابقه خانوادگی

تحقیقات نشان داده است که احتمالاً نوعی رابطه ژنتیکی با لکنت وجود دارد. سوابق افرادی که دچار لکنت می شوند نشان می دهد که، اعضای خانواده و فامیل نیز لکنت دارند.

به عبارت دیگر، اگر فردی در خانواده اش لکنت زبان داشته باشد، احتمال اینکه دچار لکنت شود زیاد است.

۲) برنامه ریزی حرکتی و عملکرد مغز

شواهد علمی وجود دارد از اینکه افراد دارای لکنت در کنترل حرکتی گفتار مثل زمان بندی و هماهنگی حرکتی گفتار، مشکلاتی در مغز دارند.

به گفته انجمن ملی لکنت آمریکا، مطالعات تصویربرداری مغز نیز نشان داده است که افرادی که لکنت دارند، فعالیت بیشتری در نیمکره راست نسبت به نیمکره چپ در مغز دارند. زبان در نیمکره چپ پردازش و برنامه ریزی می شود. فعالیت کمتر در سمت چپ مغز ممکن است بر روان حرف زدن فرد تاثیر منفی بگذارد و فرد دچار لکنت شود.

۳) پردازش زبان

تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد لکنت می‌تواند با پردازش زبان و یافتن کلماتی که می‌خواهیم بگوییم مرتبط باشد.

کسانی که لکنت دارند مشکلات بیشتری در ارتباط با کلمه یابی نشان می دهند. اگر فردی در یافتن کلماتی که می‌خواهد استفاده کند مشکل داشته باشد، ممکن است لکنت زبان او افزایش یابد، زیرا گفتار او متوقف می‌شود و احساس می‌کند برای صحبت کردن تحت فشار قرار می‌گیرد.

ولی این به معنای این نیست که دلیلش فقط پیدا نکردن کلمه است! یا بگیم آها فهمیدم علت لکنت چیه! کلمه یادش نمیاد!!

۴) محیط ارتباطی و احساسات

فشار محیطی می تواند در علت لکنت نقش داشته باشد. برای کودکان محیط های پرتنش و پراضظراب، والدین ایرادگیر! و… فشار محیطی برای گفتار کودک را زیاد می کند.

همینطور برای بزرگسالان در محیط های ناآشنا و صحبت در جمع یا محیط های پرتنش می تواند لکنت را تشدید کند. ولی علت لکنت این نیست! صرفا لکنت را زیاد می کند.

استرس و ترس، علت لکنت نیست!

علت لکنت زبان ناگهانی در کودکان

میدونم احتمالا میخواید بگید کودکم لکنت نداشت یه دفعه ای لکنت گرفت. ولی همونطور که بالاتر گفتیم، علت لکنت هیچکدام از این موارد نیست.

اکثر کودکان در سن ۳-۷ سالگی و بطور ناگهانی دچار می شوند.

پس لطفا از این عبارت ها دیگه استفاده نکنید:

1. ترسید لکنت گرفت
2. هیچ مشکلی نداره فقط اول کلمه ها رو تپق میزنه. همین درست بشه تمومه
3. همش بخاطر استرسه. استرس نداشته باشه خوب میشه
4. یه نفر دید که لکنت داشت از اون یاد گرفت! از لکنت یه نفر دیگه تقلید کرد
5. ادا در میاره! عمدا لکنت میکنه!
6. کلمه رو یادش نمیاد
7. خودش خوب میشه
8. بره مدرسه خوب میشه! (با این حرف زمان طلایی درمان رو از دست میدین!)

تمام این حرف ها رو بریزید دور! این موارد هیچ کمکی نمی کنند و مشکل رو بدتر میکنه چون شما از درمان اصولی دور میمانید.

راستی!

کودک شما عمدا لکنت نمی کند!

آخه کودکم تا دیروز خوب حرف میزد! یهو دچار لکنت شد!

یه سری از خانواده ها میگن این کودک ما اینطور نبوده که مادرزادی لکنت داشته باشه. تا دیروز خوب حرف میزد یکدفعه اینطور شد.

بله درک میکنم.

دوتا نکته:

1. عمده بچه همینطورن! یعنی یکدفعه لکنت پیدا میکنن.
2. اینکه کودک شما تا دیروز خوب حرف میزد دلیل نمیشه که پس مشکلی نداره و زود هم باید خوب بشه! چون عمده بچه ها لکنتشون یکدفعه شروع میشه و ربطی به مادرزادی بودن نداره.

علت لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان

در بزرگسالان ۴ نوع لکنت داریم:

1. لکنت باقی مانده از دوران کودکی: یعنی شروع لکنت از کودکی بوده است. درمان نشده و تا بزرگسالی همراه فرد است.
2. لکنت ناشی از آسیب مغزی: آسیب های مغزی مختلف می تواند منجر به لکنت شود
3. لکنت به دلیل آسیب روانشناختی: مثل شوک یا ترومای روانی
4. لکنت ناشی از عوارض دارو: بعضی داروها منجر به ایجاد لکنت در بزرگسالان می شود. (معمولا با قطع دارو مشکل حل می شود)

بیشترین نوع همان شماره ۱ است که از کودکی با فرد باقی مانده است.

اطلاعات بیشتر در مقاله ی : لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان »

برای درمان لکنت زبان چکار کنیم؟

اول از همه توجه داشته باشید که درمان لکنت فقط توسط گفتاردرمانگر انجام می شود. اگر گفتاردرمانگر متخصص در حوزه ی لکنت باشند که چه بهتر!

نکته دوم: لکنت خوب میشه؟! این سوالیه که تقریبا تمام مادران و پدران در کلینیک از من می پرسند. به عوامل زیادی بستگی داره که اگه مشکلی نباشه، بله! بهتره قبلش با گفتاردرمانگر جلسه داشته باشید.

• تایم طلایی درمان را از دست ندهید! زمان طلایی درمان لکنت قبل از سن مدرسه است. (بعد از آن هم می توانیم لکنت را درمان کنیم ولی هرچه سریعتر، بهتر!)

لطفا برای درمان این کارها را انجام ندهید، هیچ کمکی نمی کند:

1. به فرد نگیم آروم باش! یه نفس عمیق بکش! فکر کن بعد بگو! عجله نکن!
2. درمان سنتی و گیاهی هیچ تاثیری ندارد. مثل انار، عسل، زعفران، سردی و گرمی غذا و…
3. جلوی آینه صحبت کردن یا بلند بلند خواندن تاثیری ندارد.
4. ولش کن بزرگ میشه خوب میشه! در لکنت های مزمن با گذشت زمان لکنت بدتر می شود.
5. هر موقع لکنت کرد تنبیه اش کنیم! بدترین کار ممکن همینه…

راهنمای جامع بهترین درمان لکنت کودکان »

راهنمای جامع بهترین درمان لکنت بزرگسالان »

برای درمان می توانید با ما در ارتباط باشید.

علت علمی لکنت (ویژه گفتاردرمانگران)

اگر گفتاردرنگر نیستید از این بخش عبور کنید!

یکی از بهترین مدل هایی که توصیف کننده ی علت لکنت است، مدل ۳ عاملی پکمن (به انگلیسی: P&A 3-factor causal model of moments of stuttering: Ann Packman ) نام دارد. در واقع این مدل به توضیح لحظه ی وقوع لکنت می پردازد.

سه فاکتور دخیل در لحظه ی وقوع لکنت:

۱) نقص پردازش عصبی

نقص در پردازش عصبی (Impaired neural processing) به عنوان فاکتور اصلی در منشا لکنت حساب می شود. بعضی تحقیقات نشان می دهند در بافت ماده سفید ارتباط دهنده بین ناحیه ی تحتانی پیشانی نیمکره چپ با ناحیه پیش-حرکتی، آسیب وجود دارد.

این فرضیه ۵ مورد را توضیح می دهد:

1. غلاف میلین در چند سال اول زندگی پس از تولد رشد می کند و کودکان دقیقا در همین زمان لکنتشان شروع می شود.
2. کودکانی که بهبودی خود به خودی دارند با این فرضیه توضیح داده می شود که با رشد غلاف میلین مشکل حل شده است.
3. توضیح می دهد که چرا لکنت فقط در برخی هجاها اتفاق می افتد.
4. میزان آسیب غلاف میلین بر شدت پایه ی لکنت موثر است.
5. ساختار ماده سفید بسیار تحت کنترل ژنتیک است ولی هنوز واضح نیست. پس هم نشان می دهد که چرا لکنت با ژنتیک مرتبط است. هم نشان می دهد چرا مدل کاملی از ژنتیک در توصیف علت لکنت نداریم.

۲) راه اندازهای لکنت

به این راه اندازها (triggers) گفته می شود. این راه اندازها باعث میشن سیستم ناپایدار زبان بیانی که در فاکتور قبلی بیان شد، دچار اختلال شود.

دو نوع راه انداز بسیارمهم:

1. تغییر در استرس هجاها: یکی از مدل های توضیح دهنده علت لکنت، تغییر در استرس و فشار هجاها است. هرچقدر تغییر استرس هجا بیشتر، لکنت بیشتر می شود. در برخی درمان ها با کاهش در استرس هجاها می توان لکنت را کاهش داد. این مدل دقیقا نحوه اثر اینگونه درمان ها را نشان می دهد.
2. پیچیدگی زبانی: در جملات با پیچیدگی زبانی بیشتر، لکنت بیشتر می شود. در اینجا نیز دقیقا نحوه اثر برخی روش های مبتنی بر کاهش پیچیدگی زبانی مطرح می شوند توضیح داده می شود.

۳) فاکتورهای تعدیل کننده

هر لکنت، یک آستانه (threshold) دارد. اگر بار پردازش زبان بیانی و برنامه ریزی عصبی-حرکتی از این آستانه رد شود باعث ایجاد لکنت می شود. راه اندازها باعث می شوند میزان فشار روی این آستانه بیشتر شود. فاکتورهای تعدیل کننده (modulating factors) هم میزان این آستانه را بالا و پایین می برند.

دو فاکتور تعدیل کننده:

1. برانگیختگی فیزیولوژیکی: هرچقدر برانگیختگی فیزیولوژیکی بیشتر باشه آستانه لکنت پایین تر آمده و لکنت بیشتر می شود. ارتباط مستقیم با ترس، هیجان و انتظار محیطی دارد.
2. منابع شناختی: افزایش لکنت در تسک های دوتایی همزمان، زمانی که منابع شناختی مشترکی داشته باشند باعث افزایش لکنت می شود.

در نهایت این مدل توضیح می دهد که روش های درمانی مختلف چطور براساس مدل packman (همین مدل!)، لکنت را درمان می کنند. یعنی براساس این مدل می توانیم توضیح دهیم هر روش درمانی چطور لکنت را درمان می کند.

نکته! این مدل نمی تواند مکانیسم زیربنایی برنامه ی درمان زودهنگام لیدکامب را شرح دهد!