مقدمه
افرادی که دچار سرطان حنجره هستند، برای بازگرداندن صدای خود نیاز به دریافت خدمات گفتاردرمانی دارند. گفتاردرمانگر می تواند صدای خاموش بیماران را دوباره زنده کند و به آن ها کمک کنند که زندگی بهتری داشته باشند. در این مقاله تلاش می شود تا توصیه هایی به بیماران دارای سرطان حنجره ارائه گردد و به اطلاعات همراهان عزیز در زمینه گفتاردرمانی در سرطان حنجره بیفزاید.
فهرست
سرطان حنجره
سرطان سر و گردن، برخی از اساسی ترین عملکردهای انسان، مثل برقراری ارتباط کلامی، غذاخوردن و نفس کشیدن را به مخاطره می اندازد. تقریبا ۱ تا ۲ درصد تمام سرطان ها، و ۲۰ درصد سرطان های سر و گردن را سرطان حنجره تشکیل می دهد.
همانطور که در در مقاله سرطان حنجره ذکر شد، این سرطان معمولا در یک موضع یا ترکیبی از سه موضع به وجود می آید:
- فوق چاکنای
- چاکنای
- زیر چاکنای
چاکنای درواقع به فضایی موجود در سطح تارهای صوتی گفته می شود. در این مقاله به نقش گفتاردرمانی در سرطان حنجره می پردازیم.
درمان سرطان حنجره
پس از تشخیص سرطان حنجره، اولین موردی که باید به آن توجه کرد، درمان بیماری و حفظ حیات اوست. پس از انتخاب بهترین درمان، باید بهترین راه بازگرداندن صدای فرد پس از درمان سرطان تشخیص داده شود.
درمان سرطان حنجره عموما با پرتودرمانی، جراحی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این روش صورت می گیرد. انتخاب بهترین راه درمان بر عهده پزشک است و به نوع، محل و دامنه گسترش بیماری بستگی دارد.
هر یک از روش های درمان، یعنی پرتودرمانی، جراحی و شیمی درمانی، عوارضی برای صدا ایجاد می کنند. برای مثال، پرتودرمانی ممکن است هفته ها و حتی ماه ها، باعث التهاب مخاط حنجره و پس از آن خشکی و سفتی پوشش روی تارهای صوتی بشود. تاثیرات طولانی مدت پرتودرمانی باعث سفت شدن و کاهش حرکت تارهای صوتی می شود.
التهاب حنجره یا لارنژیت چیست؟ »
هنگامی که گزینه ی درمانی، جراحی باشد، اندازه و محل تومور وسعت جراحی را مشخص می کند. چنانچه تومور از خط وسط تارهای صوتی گذشته باشد، ممکن است تمام (یا تقریبا تمام) حنجره برداشته شود. اگر تومور فقط در یک سمت حنجره قرار گرفته باشد، نصف حنجره یا همان بخش دارای تومور برداشته می شود.
ممکن است بر اثر جراحی، در جایی که تومور برداشته می شود به دلیل اثر زخم، سفتی به وجود آید. همچنین، ممکن است هنگام نزدیک شدن تارهای صوتی به یکدیگر، به دلیل وجود زخم در ناحیه چاکنای، فاصله به وجود بیاید. این فاصله ممکن است باعث از دست رفتن هوا شود و صدای فرد همراه با هوا شنیده شود.
بسیاری از افراد نیز به عوارض جانبی متوسط تا شدید ناشی از شیمی درمانی مبتلا می شوند. خلاصه اینکه، خشکی، نامنظم بودن لبه ی تارهای صوتی و سفتی، همگی ممکن است باعث شوند ارتعاش تارهای صوتی بسیار دشوار یا غیر ممکن باشد. این حالت موجب می شود صدا غیرطبیعی شنیده شود یا حتی فرد دچار بی صدایی شود.
عوارض کلی شامل:
- خشکی
- نامنظم بودن لبه تارهای صوتی
- سفتی تارهای صوتی
- برداشته شدن و نبودن بخشی از حنجره
پس از درمان، بیماران به علت مشکلات صوتی و مشکلات بلع به گفتاردرمانگر مراجعه می کنند. مهم ترین عاملی که موفقیت در صدادرمانی پس از جراحی یا پرتودرمانی را تعیین می کند، میزان سالم بودن حرکات تارهای صوتی و میزان حنجره برداشته شده است. در بیشتر موارد صدا درمانی باعث بهبودی صدای این بیماران می گردد. ولی گاهی به دلیل سفتی بیش از اندازه ی تارهای صوتی، ممکن است درمان موفق نباشد.
در سرطان حنجره، بیماران ممکن است در بلع نیز دچار مشکل باشند. زیرا با برداشتن حنجره و بافت های اطراف آن، حرکت مری (که غذا را به معده منتقل می کند) محدود می شود و ساختار حنجره تغییر می یابد. پس اختلال در بلع به وجود می آید. گفتاردرمانگران در این زمینه نیز نقش مهمی دارند و خدمات درمانی متناسب با مشکل را ارئه می دهند.
گفتاردرمانی بعد از برداشتن حنجره (لارنجکتومی)
لارنجکتومی به برداشتن حنجره گفته می شود. پیش از جراحی گفتاردرمانگر توصیه هایی را به بیمار و خانواده او ارائه می دهد تا بیمار از مفهوم برداشتن حنجره و جزئیات مربوط به جراحی و توانبخشی گفتار آگاه شود.
بیماران معمولا دلواپسی ها و نگرانی هایی دارند و احساس می کنند که برداشتن حنجره نوعی قطع عضو است. ولی نکته قابل توجه این است که سرطان های سر و گردن از جمله ی سرطان هایی است که بیش از بقیه قابل درمان است.
پس از برداشتن حنجره از چه روش هایی میتوان برای برقراری ارتباط استفاده کرد؟
بعد از لارنجکتومی، افراد قادر به تولید صدا و صحبت نیستند و گفتاردرمانگر قلم و کاغذ در اختیار آن ها قرار می دهد تا منظور خود را منتقل کنند. بعد از مدتی که شرایط بیماران بهتر می شود، گفتاردرمانگر روش جدید صحبت کردن را آموزش می دهد.
برای افرادی که حنجره آنها برداشته شده است، سه گزینه کلی برای برقراری ارتباط وجود دارد.
- گزینه اول صحبت کردن از طریق مری است.
- گزینه دوم حنجره الکتریکی یا مصنوعی است که حین صحبت کردن، صدا تولید می کند. این وسیله یا روی گلو و اندام های دهان قرار می گیرد یا به صورت پروتز الکتریکی ساخته می شود و هنگام صحبت کردن در دهان گذاشته می شود.
- گزینه سوم عمل جراحی روی نای و مری برای بازگرداندن صداست. در این عمل روزنه یا سوراخی در نای ایجاد می کنند و پروتزی در این سوراخ نصب می کنند که هوای ریه ها را به مری انتقال می دهد و مری مرتعش می شود. این ارتعاش باعث ایجاد صدا می شود.
روش صحبت کردن از طریق مری
با گسترش روش صحبت کردن با نای و مری، روش صحبت کردن از طریق مری کمتر شده است. با این حال در برخی از بیماران باید از این روش استفاده کرد. همچنین صحبت از طریق مری می تواند بیمار را برای یادگیری سایر روش ها آماده کند. گفتاردرمانگر می تواند این روش را با تمریناتی به فرد آموزش دهد.
حنجره مصنوعی
چند روز اول بعد از جراحی، بهتر است از حنجره مصنوعی استفاده شود. چون در این حالت بیمار هنوز کاملا بهبود پیدا نکرده است. انواع متفاوتی از حنجره های مصنوعی وجود دارد.
یک نوع از انواع پروتزهای مصنوعی، cooper-rand است. این پروتز داخل دهانی است که می توان بدون دست هم از آن استفاده نمود.
نوع دیگر پروتز western electric است که روی گردن قرار می گیرد.
مدل servox نیز وجود دارد.
گفتاردرمانگر بهترین وسیله را با توجه به شرایط بیمار انتخاب می کند و روش استفاده از آن را به طور کامل آموزش می دهد.
ایجاد سوراخ بین نای و مری
امروزه بیشتر بیمارانی که حنجره آن ها را برداشته اند، کاندیدای ایجاد سوراخ بین نای و مری و استفاده از پروتز برای توانبخشی گفتار هستند. در بسیاری از بیماران، هنگام برداشتن کامل حنجره، بین نای و مری سوراخی ایجاد می کنند. این کار باعث می شود که قسمتی از نای و مری در برابر جریان هوا مقاومت نشان ندهند و صداسازی صورت بگیرد.
بیماری می تواند از این روش استفاده کند که پشتیبانی تنفسی کافی برای انتقال هوا از شش ها به نای و مری داشته باشد. بنابراین افراد مبتلا به سرطان ریه، آسم یا سایر بیماری های شدید ریوی ممکن است کاندید مناسبی برای این روش نباشند.
همچنین افرادی می توانند از این روش استفاده کنند که از نظر حسی، حرکتی و شناختی مشکل خاصی نداشته باشند. چون باید هنگام صحبت کردن دستشان را روی سوراخ نای بگذارند و پروتز را برداشته و تمیز کنند.
بطور کلی دو نوع پروتز در این روش استفاده می گردد:
- پروتزهایی که خود بیمار می تواند جایگذاری کند و درآورد
- پروتزهایی که پزشک یا گفتاردرمانگر آن را جایگذاری می کند و در می آورد.
لوله ای با طول مناسب در سوراخی که ایجاد شده قرار می گیرد. در بازدم با بستن سوراخ نای به کمک انگشت، هوای داخل نای به مری هدایت می شود. بیمارانی که باید از دستشان برای انجام دادن کاری استفاده کنند، می توانند از گردن بندی استفاده کنند که دریچه ای روی سوراخ دارد. وگرنه هنگامی که شخص می خواهد صحبت کند، با انگشت خود بهتر می تواند این سوراخ را ببندد.
گفتاردرمانگر به بیمار آموزش های لازم را درباره بستن سوراخ ایجاد شده در نای ارائه می دهد.
بهداشت صدا در سرطان حنجره
بیمارانی که دچار سرطان حنجره هستند، باید بهداشت صوتی را رعایت کنند. نکات زیر در بهداشت صدا را باید حتما رعایت کنند:
- این افراد نباید در حین صحبت کردن در محیط پر سر و صدا به حنجره خود فشار بیاورند.
- آب بیشتری مصرف نمایند.
- از آنجا که مصرف الکل نیز باعث خشک شدن بدن می شود، قطع مصرف الکل ضروریست.
- مصرف سیگار را حتما باید ترک کنند.
- بیمارانی که دچار سرطان حنجره هستند نباید سرفه صدادار داشته باشند و گلوی خود را صاف نکنند. صاف کردن گلو به تارهای صوتی آسیب می زند.
بیماران باید در نظر داشته باشند که به دلیل تغییر ساختار حنجره آن ها، عملکرد آن کاهش می یابد.
عوارض روانی سرطان حنجره
افرادی که دچار سرطان حنجره شده اند و حنجره آن ها به تازگی برداشته شده است، با موانع اجتماعی گوناگونی رو به رو می شوند. افراد ممکن است ترس از بازگشت سرطان داشته باشند و یا اعتماد به نفس آن ها کاهش یافته باشد. یا اینکه تمایلی به حضور در اجتماع نداشته باشند و به مرور منزوی و گوشه گیر شوند.
گفتاردرمانگر بیمار را از نظر روانی و اجتماعی راهنمایی می کند. همچنین این افراد باید به مشارکت در فعالیت های اجتماعی که قبلا در آن ها حضور داشتند بپردازند. این کار باعث افزایش اعتماد به نفس آن ها می گردد. در این شرایط، خانواده نیز باید از بیمار حمایت کند و پشتوانه او باشد. حضور خانواده در تک تک مراحل توانبخشی، برای بیمار آرامش بخش است و کارایی درمان را افزایش می دهد.
گفتاردرمانی در بهبود صدای افراد دارای سرطان حنجره نقش مهمی دارد. گفتاردرمانگر بهترین روش صحبت کردن و غذا خوردن را به بیماران آموزش می دهد و به آن ها کمک می کند که کیفیت زندگی خود را افزایش دهند. البته موفقیت در توانبخشی صدا و گفتار، تا حد زیادی به سازگاری کلی بیمار، توانایی یادگیری مهارت ها و سلامت کلی او بستگی دارد.
گفتاردرمانی در سرطان حنجره
- نقش گفتاردرمانگر در سرطان حنجره
- درمان سرطان حنجره
- برقراری ارتباط بعد از درمان سرطان حنجره
- مشاوره به افراد دارای سرطان حنجره
توجه! در این بخش سوالات تخصصی شما توسط متخصصین پاسخ داده نخواهد شد. برای دریافت مشاوره تخصصی می توانید وارد سامانه مشاوره توانءء درمانءءء شوید.
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است