سکته ایسکمیک (انسدادی)

مقدمه

سکته ی مغزی زمانی رخ می دهد که خون به مغز نرسد. در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی به سلول های مغزی نمی رسد و میمیرند.

یکی از مهمترین علت های معلولیت و مرگ، سکته است! از بین انواع سکته های نیز مهمترین آنها سکته های ایسکمی هستند. چرا که بیش از ۸۰درصد تمام سکته های در جهان از این نوع است!

پس اهمیت این نوع سکته را فهمیدیم. بیایید به علائم، علت ها، روش های جلوگیری و اقدامات درمانی مربوط به سکته ی انسدادی را باهم بررسی کنیم.

سکته ایسکمیک چیست؟

سکته ایسکمیک یا انسدادی (به انگلیسی: Ischemic Stroke) یکی از سه نوع سکته مغزی شایع است. همچنین به عنوان ایسکمی مغزی یا سکته انسدادی شناخته می شود.

این نوع سکته مغزی ناشی از انسداد در عروقی است که خون را به مغز می فرستند. این انسداد، جریان خون و اکسیژن را به مغز کاهش می دهد و منجر به آسیب یا مرگ سلول های مغزی می شود. اگر گردش خون دوباره به سرعت برقرار نشود، آسیب مغزی می تواند دائمی شود.

• تقریبا ۸۷ درصد از تمام سکته های مغزی، سکته ایسکمیک است!

انواع سکته مغزی »

نوع دیگری از سکته مغزی، سکته هموراژیک (خونریزی) است که در آن رگهای خونی در مغز پاره می شوند و باعث خونریزی می شود. خونریزی باعث فشار آوردن به مغز، آسیب و یا کشتن سلول های آن می شود.

سومین نوع سکته مغزی، حملات ایسکمیک گذرا (TIA) است که همچنین به عنوان سکته خفیف یا موقت شناخته می شود. این نوع سکته مغزی ناشی از انسداد موقت یا کاهش جریان خون موقتی به مغز است. علائم آن معمولا به صورت خودبه خودی ناپدید می شوند.

علائم سکته ایسکمیک چیست؟

علائم خاص سکته مغزی ایسکمیک بستگی به منطقه ای از مغز دارد که آسیب دیده است. علائم عمومی که در اغلب سکته های مغزی ایسکمیک رایج هستند عبارتند از:

• مشکلات بینایی، مانند نابینایی در یک چشم و یا دوبینی
• ضعف یا فلج در اندام، که  بسته به شریان آسیب دیده ممکن است یک یا هر دو طرف درگیر شده باشد
• سرگیجه
• بی حالی و گیجی
• از دست رفتن هماهنگی
• پایین افتادن یک طرف از صورت
• آفازی یا مشکل در تکلم پس از سکته ی مغزی

هنگامی که علائم شروع می شود، اقدام به درمان در سریعترین حالت ممکن ضروری است. در غیر اینصورت باعث می شود که آسیب مغزی فرد دائمی شود.

اگر فکر می کنید کسی سکته کرده است، با استفاده از طریق راهنمای زیر فرد را ارزیابی کنید:

• صورت: آیا یک نیمه از صورت فرد پایین افتاده و به سختی آن را حرکت می دهد؟
• دست: اگر دست هایش را بالا ببرد آیا یکی از دست هایش به پایین می افتد؟ و یا بالا بردن دست ها برایش سخت باشد؟
• گفتار: آیا صحبت کردن فرد عجیب شده و یا کاملا نامفهوم صحبت می کند؟
• زمان: اگر پاسخ به هر یک از این سوالات بله باشد، وقت آن است که سریعا با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید!

اگر چه سکته خفیف برای مدت کوتاهی طول می کشد و معمولا به صورت خودبه خودی حل می شود، اما به مراجعه به پزشک نیاز دارد. این سکته خفیف می تواند نشانه ای از هشدار برای سکته مغزی ایسکمیک کامل باشد.

علت سکته ایسکمیک چیست؟

سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می افتد که یک شریان که خون را به مغز می فرستد، توسط لخته شدن خون و یا ایجاد چربی مسدود می شود. این انسداد می تواند در گردن یا جمجمه ظاهر شود.

لخته ها معمولا در قلب شروع می شوند و از طریق سیستم گردش خون حرکت می کنند. یک لخته می تواند به صورت جداگانه از جایی کنده شود یا خودش در شریان ایجاد شود. هنگامی که این لخته یک شریان مغزی را مسدود می کند، مغز خون و اکسیژن را به اندازه کافی دریافت نمی کند و سلول هایش شروع به مردن می کنند.

سکته مغزی ایسکمیک ناشی از ایجاد چربی زمانی اتفاق می افتد که پلاک چربی از یک شریان جدا شود و به مغز برسد. پلاک همچنین می تواند در شریان هایی که خون را به مغز تحویل می دهند تشکیل شود و باعث ایجاد انسداد شریان ها و ایجاد سکته مغزی ایسکمیک شود.

ایسکمی کامل که یک نوع سکته شدیدتر از ایسکمی معمولی است، زمانی اتفاق می افتد که جریان اکسیژن به مغز به میزان قابل توجهی کاهش یا کاملا متوقف شود. این اتفاق معمولا توسط حمله قلبی ایجاد می شود، اما همچنین می تواند به علت سایر شرایط یا حوادث مانند مسمومیت با کربن مونواکسید باشد.

عوامل خطر سکته ایسکمیک چیست؟

شرایط سیستم گردش خون عامل اصلی خطر سکته مغزی ایسکمیک است. به این دلیل که آنها خطر ابتلا به لخته شدن یا رسوبات چربی را افزایش می دهند. این شرایط عبارتند از:

• فشار خون بالا
• آترواسکلروز
• کلسترول بالا
• فیبریلاسیون دهلیزی
• حمله قلبی گذشته
• کم خونی داسی شکل
• اختلالات لخته شدن خون
• نقص مادرزادی قلب

سایر عوامل خطر عبارتند از:

• دیابت
• سیگار کشیدن
• داشتن اضافه وزن، به خصوص اگر چربی زیادی در شکم دارید
• استفاده از مشروبات الکلی
• استفاده از داروهای خاص مانند کوکائین و متامفتامین

سکته مغزی انسدادی در افرادی که سابقه خانوادگی سکته مغزی دارند یا قبلا سکته مغزی داشته است، بیشتر است. مردان بیشتر از زنان سکته مغزی انسدادی دارند. خطر سکته با سن نیز افزایش می یابد.

سکته ایسکمی چطور تشخیص داده می شود؟

پزشک معمولا می تواند از یک معاینه فیزیکی همراه با بررسی سابقه خانوادگی برای تشخیص سکته مغزی ایسکمیک استفاده کند. بر اساس علائم بیمار، پزشک همچنین می تواند اطلاعاتی راجع به جایی که انسداد وجود دارد، دریافت کند.

اگر بیمار علائمی از قبیل گیجی و گفتار ناواضح داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش قند خون را انجام دهد. این آزمایش به این دلیل است که گیجی و گفتار ناواضح بیانگر نشانه های کاهش شدید قند خون است.

یک CT اسکن مغزی نیز می تواند به تشخیص سکته مغزی ایسکمیک از بیماری های دیگر مانند سکته هموراژیک (خونریزی) یا تومور مغزی کمک کند.

هنگامی که پزشک شما سکته مغزی ایسکمیک را تشخیص داده، سعی خواهد کرد هنگام شروع آن و علت اصلی آن را تشخیص دهد. MRI بهترین راه برای تعیین زمانی که سکته مغزی ایسکمیک آغاز شده است می باشد.

آزمایشات مورد استفاده برای تعیین علت اصلی سکته شامل موارد زیر  می باشد:

• نوارقلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) برای آزمایش ریتم های غیر طبیعی قلب
• اکوقلب (اکوکاردیوگرافی) برای بررسی لخته ها و ناهنجاری های قلب
• آنژیوگرافی برای دیدن اینکه چه شریان هایی مسدود شده اند و انسداد چقدر شدید است
• آزمایش خون برای تعیین مشکلات کلسترول خون و…

درمان سکته ایسکمی چیست؟

اولین هدف درمان، بازگرداندن تنفس، ضربان قلب و فشار خون به حالت طبیعی است. در صورت لزوم، پزشک سعی می کند فشار خون را در مغز با دارو کاهش دهد.

درمان اصلی سکته مغزی ایسکمیک، تزریق داخل وریدی فعال کننده پلاسمینوژن بافت (tPA) است، که لخته ها را حل می کند. زمانی که در عرض چهار ساعت و نیم از شروع سکته مغزی گذشته است استفاده از tPA بسیار موثر است. این دارو نمی تواند پس از پنج ساعت پس از شروع سکته مغزی داده شود.

از آنجا که tPA می تواند منجر به خونریزی شود، اگر سابقه ای از موارد زیر دارید نمی توانید آن را مصرف کنید:

• سکته هموراژیک
• خونریزی در مغز
• جراحی اخیر یا ضربه به سر

همچنین کسانی که داروی ضدانعقاد خون مصرف می کنند نمی توانند براحتی از این دارو استفاده کنند.

اگر tPA کار نکند، لخته ها می توانند از طریق جراحی برداشته شوند. از بین بردن لخته توسط جراحی می تواند تا ۲۴ ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی انجام شود.

درمان های دراز مدت شامل آسپرین (بایر) یا داروی ضد انعقاد خون برای جلوگیری از لخته شدن بیشتر است.

اگر سکته ایسکمیک ناشی از یک بیماری مانند فشار خون بالا یا آترواسکلروز باشد، برای درمان سکته نیاز به درمان این موارد دارید. به عنوان مثال، پزشک ممکن است یک استنت را برای باز کردن یک شریان کوچک که توسط پلاک چربی بسته شده است در رگ قرار دهد.

پس از سکته مغزی ایسکمی، شما باید برای مدت حداقل چند روز در بیمارستان بمانید. اگر سکته مغزی موجب فلج شدن یا ضعف شدید شود، ممکن است نیاز به توانبخشی برای بازگرداندن توانایی های از دست رفته داشته باشید.

توانبخشی شامل کادر گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و ارتز پروتز می باشد.

هرآنچه درباره ی توانبخشی باید بدانید »

بهبودی و بازگشت به زندگی سکته ایسکمی چگونه است؟

توانبخشی اغلب برای بازیابی توانایی صحبت کردن، مهارت های حرکتی و هماهنگی ضروری است. گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی نیز برای کمک به بازگرداندن دیگر عملکردهای از دست رفته مفید هستند.

افراد جوان و افرادی که شروع به بهبود سریع می کنند، به احتمال زیاد عملکرد بیشتری خواهند داشت.

داشتن یک سکته مغزی ایسکمیک شما را در معرض خطر بیشتری برای سکته دیگری در آینده قرار می دهد. اقدامات لازم برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری، مانند ترک سیگار، بخش مهمی از بهبودی طولانی مدت است.

(درباره درمان کامل سکته مغزی اطلاعات بیشتری کسب کنید.)

آینده ی سکته ایسکمی چیست؟

سکته مغزی ایسکمی یک بیماری جدی است و نیاز به درمان سریع دارد. با این حال با درمان صحیح، اکثر افراد مبتلا به سکته مغزی ایسکمیک می توانند عملکرد کافی را برای انجام نیازهای اولیه خود داشته باشند.

دانستن علائم سکته مغزی ایسکمیک می تواند به نجات جان شما یا زندگی دیگران کمک کند.