مشاوره با متخصص
تماس تلفنی با ما تماس تلفنی با ما
ویزیت در منزل نوبت درمان آنلاین
ویزیت در منزل ویزیت در منزل

کم توانی ذهنی

 

مقدمه

«کم توانی ذهنی» (به انگلیسی: Intellectual Disability) که به آن «عقب ماندگی ذهنی» (Mental Retardation) هم می گفتند، در ذهن بیشتر افراد با مفهوم آی کیو و هوشبهر گره خورده است و اولین چیزی که با شنیدن عقب ماندگی یا کم توانی ذهنی به فکرمان میرسد، پایین بودن هوش است. درست است که یکی از ویژگی های افراد کم توان ذهنی پایین بودن هوش آنهاست اما این تمام ماجرا نیست! اگر دنبال اطلاعات جامعی درمورد کم توانی ذهنی هستید، خواندن این مقاله را به شما توصیه میکنیم.

کم توانی ذهنی چیست؟

بهتر است بدانیم برای این افراد دیگر عبارت “عقب مانده ی ذهنی” استفاده نمی شود. بر طبق استاندارد جهانی، عبارت کم توان ذهنی جایگزین اصطلاح عقب مانده ی ذهنی شده است. برای آسان تر شدن تعریف کم توانی ذهنی، بهتر است ابتدا خصوصیات کلیدی آن را بشناسیم. از نظر علمی، فرد کم توان ذهنی دو ویژگی اصلی زیر را دارد:

الف) “کارکرد ذهنی” یا “هوش” پایین تر از حد میانگین جامعه

ب) مشکل یا کمبود در “رفتارهای سازشی” یا «مهارت های لازم برای زندگی روزمره»

حالا ببینیم منظور از هوش و رفتارهای سازشی چیست:

هوش یا کارکرد ذهنی

هوش کم توانی ذهنی

هوش به قابلیت ذهنی افراد در یادگیری، استدلال کردن، تصمیم گیری، حل مسئله، برنامه ریزی، تفکر انتزاعی، درک انگاره های پیچیده، قضاوت، درک امور زندگی و قابلیت های دیگر این چنینی گفته می شود.

هرچه هوش فرد پایین تر باشد توانایی او در قابلیت هایی که گفتیم، مثل یادگیری، کمتر خواهد بود. مثلا یک فرد کم توان که بهره هوشی کمتر از عادی دارد، برای یادگیری در مقایسه با افراد دارای هوش معمولی نیاز به تکرار و تمرین بیشتری دارد؛ برای حل مساله نیاز به زمان طولانی تری دارد؛ درک مسایل انتزاعی یا پیچیده برایش دشوارتر است و… .

رفتارهای سازشی یا انطباقی

رفتارهای سازشی

این رفتار ها در واقع مهارت های لازم برای زندگی روزمره هستند. مثلا لباس پوشیدن، آماده کردن یک وعده غذایی، رفتن به مدرسه یا سر کار، تمیز کردن اتاق یا خانه، حرف زدن موثر با دیگران و هر مهارت دیگری که فرد جهت انطباق پیدا کردن با محیط دور و برش یاد میگیرد و انجام می دهد. از آنجایی که این رفتارها در طی رشد فرد و از دوران کودکی تا بزرگسالی به تکامل میرسند، بسته به سن فرد، رفتارهایی را که سنش اقتضا می کند باید از او انتظار داشته باشیم نه بیشتر!

کودک یا فرد کم توان در انجام این رفتار ها به شکل کارآمد مشکل دارد و کفایت مندی لازم را در انجام این رفتارها از خود نشان نمی دهد. همچنین ممکن است این کودکان رفتارهای نامناسبی هم مثل خودآزاری و پرخاشگری داشته باشند. یا اینکه کنترلشان روی بعضی رفتارهایشان کم باشد و باعث اذیت دیگران شود.

با این همه توضیح، نهایتا به چه کسی کم توان ذهنی میگوییم؟

با توجه به آن چه مطرح شد، فرد کم توان یا عقب مانده ذهنی کسی است که:

  • توانایی و استعداد کافی برای یادگیری ندارد
  • در درک امور مربوط به زندگی دچار مشکل است
  • نمی تواند با شرایط و محیط اطرافش به راحتی سازگاری و تطابق پیدا کند
  • مهارت مناسب برای زندگی روزمره را ندارد
  • نیاز به کمک، حمایت و آموزش بیشتری دارد
  • و بهره هوشی اش پایین ( معمولا کمتر از ۷۰) است.

ارزیابی و تشخیص کم توانی ذهنی

تشخیص عقب ماندگی ذهنی

وقتی تشخیص کم توانی ذهنی روی یک فرد گذاشته می شود که این سه مورد در او صدق کند:

  1. بروز این اختلال قبل از ۱۸ سالگی باشد. یعنی به کسی که بعد از ۱۸ سالگی، مثلا در اثر یک تصادف، کارکرد ذهنی اش دچار مشکل شده باشد، کم توان ذهنی نمیگوییم.
  2. بهره ی هوشی فرد پایین تر از میانگین جامعه باشد.بهره هوشی یا آی کیو با تست های خاصی سنجیده می شود. میانگین نمره بهره هوشی افراد در جهان ۱۰۰ می باشد و بیشتر مردم بهره هوشی ای بین ۸۵ تا ۱۱۵ دارند. افرادی که بهره هوشی بالاتر از این مقدار دارند افراد با هوش برتر و افرادی هم که بهره هوشی شان از این مقدار پایین تر است، افراد دیرآموز ( با بهره هوشی بین ۷۰تا۹۰ ) و کم توان ذهنی ( پایین تر از ۷۰-۷۵ ) شمرده می شوند.به طور کلی شخصی که نمره بهره هوشی اش کمتر از ۷۰-۷۵ باشد کم توان ذهنی یا عقب مانده ذهنی شمرده می‌شود.
  3. فرد حداقل در دو مورد از حیطه های رفتارهای سازشی یا انطباقی محدودیت داشته باشد. این حیطه ها شامل مواردی چون برقراری ارتباط با دیگران، زندگی در منزل، مدیریت خود، کار، مهارت های تحصیلی، تفریح، مهارت های اجتماعی و بین فردی، مراقبت از سلامت و امنیت خود و استفاده از امکانات جامعه می باشند.

برای ارزیابی رفتار انطباقی کودک، روانپزشک یا یک کارشناس متخصص مهارت های روزمره او را مشاهده کرده و با همسالانش مقایسه می‌کند یا از طریق مصاحبه با مراقبین و اطرافیان فرد و ارزیابی های بالینی دیگر به اطلاعات مناسب دست می یابد.

ویژگی های کودکان کم توان ذهنی

بیشتر کودکان کم توان ذهنی از نظر ظاهری تفاوت چندانی با سایر کودکان ندارند. البته عده ای از کودکان کم توان ذهنی که دارای سندرم های خاص هستند (مانند سندرم داون، میکروسفالی، هیدروسفالی و… )، به لحاظ ظاهری هم علایم بالینی دارند.

این کودکان از نظر رشدی در بیشتر موارد تاخیر دارند. مثلا نسبت به کودکان عادی نشستن، سینه خیز رفتن و پاگرفتن را دیرتر کسب می کنند یا به لحاظ گفتاری دیرتر به حرف زدن می رسند. و به طور کلی آهسته تر از کودکان عادی مهارت های مختلف را کسب می کنند.

کودکان کم توان از نظر کارکردی معمولا موفق نمی شوند مهارت هایی را که پایه ی یادگیری می شوند به خوبی کسب کنند. برخی از این مهارت ها عبارتند از:

پردازش حسی و ادراک:

هر حسی که بدنمان از محیط دریافت می کند، برای اینکه قابل استفاده شود، باید در مغز به خوبی پردازش شود و سازماندهی و تفسیر گردد. و به این صورت ذهنمان به آنها معنی دهد تا بتوانیم از آن حس ها اطلاعات کسب کنیم و آنها را بفهمیم.

در کودکان با کم توانی ذهنی، اغلب این پردازش و ادراک به خوبی انجام نمی گیرد. به عنوان مثال کودکی که در پردازش حسی دچار اختلال است ممکن است به برخی حس ها کمتر یا بیشتر از حد معمول واکنش نشان دهد. مثلا با شنیدن صدای یک ماشین گوش خود را بگیرد یا جیغ بزند.

همچنین کودکی که در ادراک بینایی مشکل دارد ممکن است با وجود داشتن چشم های سالم، نتواند لباسش را از داخل یک قفسه شلوغ پیدا کند چون به لحاظ ذهنی نمی تواند به خوبی اشیا را از پس زمینه شان تشخیص دهد و جدا کند.

هماهنگی حرکات درشت:

منظور از هماهنگی حرکات درشت توانایی انجام درست، روان و ظریف حرکات بزرگ و درشت نظیر دویدن، نشستن، برخاستن، حمل کردن و جابجایی اشیا و… می باشد که می تواند در کودکان کم توان دچار ایراد باشد.

این کودکان ممکن است نتوانند به خوبی حرکات بدنشان را سازماندهی کنند. مثلا اینکه به سختی بنشینند و برخیزند یا این که ممکن است حین حرکت به دیگران برخورد کنند همچنین در انجام بازی هایی مانند لی لی، پرش جفت پا، گرفتن و انداختن توپ ممکن است مهارت کافی نداشته باشند.

کودک دارای کم توانی ذهنی در انجام کارهایی که نیاز به هماهنگی دوطرف بدن دارد دچار مشکل است؛ مانند پدال زدن، بازکردن در قوطی، ریختن آب در لیوان درحالی که با یک دست پارچ آب را گرفته و با دست دیگر لیوان را نگه داشته است.

کودک کم توان معمولا در حفظ یک وضعیت حرکتی مشکل دارد؛ مثلا این که مدتی بنشیند و به حرفهای آموزگار گوش دهد یا مدتی پای تخته سیاه بایستد و روی آن بنویسد برایش دشوار است.

هماهنگی حرکات ظریف:

کنترل حرکتی ظریف قابلیتی برای اجرای حرکات ریز به صورت دقیق و روان با دست و انگشتان می باشد.

بریدن با قیچی، گرفتن مداد، نقاشی کشیدن، نوشتن، نخ کردن دانه های تسبیح، ورق زدن کتاب، استفاده از قاشق و چنگال و… همگی نمونه هایی از حرکات ظریف می باشند که در کم توانان ذهنی با مشکل مواجهند.

گفتار و زبان:

تکامل زبان برای یادگیری و تعامل موثر بسیار کلیدی است. یکی دیگر از حوزه هایی که در کودکان کم توان دچار مشکل است گفتار و زبان آنهاست. خصوصیاتی که در این رابطه ممکن است در کودکان کم توان مشاهده کنیم میتواند شامل موارد زیر باشد:

  • در بیان نیازها و خواسته هایشان مشکل دارند
  • از زبان مختصر و جملات کوتاه استفاده می کنند
  • اشتباه های دستوری دارند
  • در به کار بردن بسیاری از کلمات مشکل دارند
  • اغلب، کلمات را توصیف می کنند یا از کلمات جانشین مانند “این”، “آن” یا “آنجا” استفاده می کنند
  • خوب به حرفهای دیگران گوش نمی دهند
  • در گوش دادن و فعالیت به طور همزمان مشکل دارند و… .
جنبه های اجتماعی و عاطفی:

یک کودک یا نوجوان عادی به تدریج در طی رشد با پشت سر نهادن چالش ها به طور موفقیت آمیز و دریافت تشویق دیگران احساس عزت نفس و خود ارزشمندی را به دست می آورد. ولی این دسته از کودکان به علت ناکامی های مکرر از دریافت این گونه احساس ها محروم می مانند.

کودکان کم توان ذهنی به خاطر مشکلاتی که دارند، به راحتی در جمع همسالان خود پذیرفته نمی شوند. گاها آشکارا طرد می شوند چرا که فاقد مهارت های اجتماعی پایه ای هستند که آنها را قادر می کند با دیگران دوست شوند و معاشرت کنند.

کودکان کم توان علاوه بر مشکل در مهارت های پایه ی یادگیری ویژگی های دیگری مانند توجه و تمرکز پایین، حافظه ضعیف، محدودیت در تفکر انتزاعی و استدلال، دشواری در انجام فعالیت های روزانه و… دارند.

اختلالات شایعی که یکی از علایم آنها کم توانی ذهنی است

همان طور که گفتیم کودکان کم توان ذهنی اغلب از نمای ظاهری تفاوت چندانی با دیگر کودکان ندارند. اما بعضی سندرم ها و اختلالات هم هستند که باعث کم توانی ذهنی می شوند و علایم ظاهری هم دارند. سخن درباره ی هرکدام از این اختلالات بسیار است و توضیح هر کدام به تنهایی مقاله ای می طلبد بنابراین در ادامه تنها به بررسی مختصر بعضی از این اختلالات می پردازیم.

سندروم داون

سندروم داون و کم توانی ذهنی

علت ایجاد سندروم داون اختلالی ژنتیکی و کروموزومی است. این افراد در سلولهایشان یک کروموزوم اضافه دارند و آمار نشان می دهد که درصد زیادی از کودکان کم توان ذهنی را تشکیل می دهند.

کودکان با تشخیص سندروم داون مراحل رشد ذهنی و جسمی را نسبت به کودکان عادی دیرتر و با تاخیر سپری می کنند.

افراد مبتلا به سندروم داون انحراف چشم، زبان بزرگ، قد کوتاه، موهای لخت، اغلب عضلاتی شل و تعادلی ضعیف دارند. علاوه بر موارد ذکر شده بیماری های قلبی و ریوی در بین افراد با این تشخیص شایع است و ابتلا به بیماری های عفونی و تنفسی نسبت به افراد عادی سریعتر اتفاق می افتد. در این افراد درجات مختلفی از کم توانی ذهنی دیده می شود.

جامع ترین اطلاعات سندرم داون (علائم، تشخیص و درمان) »

میکروسفالی

میکروسفالی کم توانی ذهنی

میکروسفالی یک بیماری مغزی نادر است. در افراد مبتلا به میکروسفالی، دور سر به دلایلی از حد طبیعی کمتر است و طبعا مغزشان هم کوچکتر است. این اختلال ممکن است در بدو تولد خود را نشان دهد یا اینکه تا چند سال اول زندگی تشخیص داده نشود. البته در بسیاری از موارد، در سه ماهه سوم بارداری با سونوگرافی قابل تشخیص می باشد.

بسته به این که چه قسمتی از مغز خوب تشکیل نشده، علایم می تواند متفاوت باشد. این افراد دور سر کم و پیشانی کوچک و شیب دار رو به عقب دارند که با نمودار استاندارد رشدی دور سر مطابق نیست.

علاوه بر علامت دور سر این افراد معمولا علایمی مثل گریه های با صدای بلند، عضلات اسپاستیک (سفت)، تشنج و فعالیت بیش از حد دارند. در اغلب موارد فرد دچار میکروسفالی، کم توان ذهنی است ولی با این وجود ۱۵ درصد افراد مبتلا هوش طبیعی دارند.

هرآنچه باید درباره ی میکروسفالی بدانید »

هیدروسفالی

هیدروسفالی عقب ماندگی ذهنی

اختلال هیدروسفالی که آن را تحت عنوان آب آوردگی مغز هم می شناسند، اختلالی است ناشی از افزایش حجم مایع مغزی نخاعی انباشته شده در بطن ها و سایر حفره های مغز.

در حالت عادی مایعی به نام مایع مغزی نخاعی در اطراف سراسر مغز و نخاع در جریان است. این مایع وظایفی از جمله تغذیه و حفاظت از سیستم عصبی مرکزی را برعهده دارد. حالا اگر به دلایلی مثل انسداد مسیر این مایع یا تولید بیش از اندازه آن توسط مغز، حجمش افزایش یابد، باعث تورم مغز و آسیب به قسمت هایی از مغز می شود.

اگر شروع بیماری در سنین پایین کودکی اتفاق بیافتد چون درزهای جمجمه هنوز باز است، منجر به افزایش غیر طبیعی اندازه دور سر می شود. ممکن است باعث علایمی مانند اختلالات حسی حرکتی، تعادلی و ذهنی در آنها شود.

شروع این بیماری گاها حتی ممکن است در سنین بالاتر و پس از بسته شدن درز های جمجمه باشد که بیشتر تعادل و حافظه را درگیر می کند.

درصورتی که این بیماری در نوزادی تشخیص داده شود و آب اضافه ی مغز با روش های درمانی خاص خودش تخلیه گردد، عوارض کمی به جا خواهد گذاشت و حتی ممکن است کودک بعدها از نظر ذهنی تقریبا طبیعی باشد و تفاوت چندانی با هم سالانش نداشته باشد.

هرآنچه باید درباره ی هیدروسفالی بدانید »

اختلالات متابولیکی

در این دسته از اختلالات، بدن کودک نمی تواند بعضی از مواد مثل پروتئین ها، قند و یا چربی را به درستی استفاده کند. در نتیجه با سوخت و ساز نامناسب مواد زایدی در بدن تولید می شود که صدمات قابل توجهی را به مغز می رساند و تمام جنبه های رشد ذهنی، جسمی و حرکتی و… کودک را تحت تاثیر قرار می دهد.

ولی اگر در روزهای اول پس از تولد تشخیص داده شود و رژیم غذایی مناسب برای کودک تجویز گردد، می توان تا حد زیادی از عوارض آن جلوگیری کرد.

هنوز علت مشخصی برای ایجاد این عارضه شناخته نشده است لذا والدین باید از همان دوران نوزادی به عکس العمل های کودک توجه کنند و در صورت مشاهده ی علایمی مانند بی قراری زیاد، گریه های مداوم، دل درد شدید و یا خواب آلودگی بیش از حد، برای بررسی بیشتر نوزاد به پزشک مراجعه کنند.

اختلالات طیف اوتیسم

اوتیسم و عقب ماندگی ذهنی

درصد قابل توجهی از این کودکان مشکل ذهنی ندارند ولی چون تعداد زیادی از مراجعینی که تشخیص اوتیسم دارند، ممکن است کم توانی ذهنی هم داشته باشند، توضیح مختصری هم در رابطه با این نوع اختلال می دهیم.

این اختلالات تحت عنوان اختلالات نافذ رشدی هم خوانده می شوند زیرا جنبه های مختلف رشد را تحت تاثیر قرار می دهند. ولی شاید بتوان گفت مهمترین ویژگی این افراد تاخیر یا انحراف در رشد مهارتهای اجتماعی، شناختی و ارتباط کلامی و غیرکلامی است.

در واقع عدم برقراری صحیح ارتباط با محیط و اطرافیان است که باعث شده است نام کودکان درخود فرومانده (اوتیسم) را برای آنها انتخاب کنند.

از دیگر علایم مهم این دسته از کودکان انجام یکسری حرکات تکراری و رفتارهای کلیشه ای نظیر چرخیدن به دور خود، بال بال زدن، تکرار کردن یکسری صداهای خاص و… می باشد.

نشانه های این اختلال در سنین مختلف متفاوت است ولی معمولا این نشانه ها از زمان تولد تا ۳۶ ماهگی کودک ظاهر می شوند.

اختلالات موجود در این طیف از جمله مواردی هستند که به محض تشخیص باید درمان و برنامه توانبخشی برای آنها شروع شود.

علل ایجاد کم توانی ذهنی

هر چیزی که با رشد طبیعی و نرمال مغز تداخل ایجاد کند می تواند از جمله علل ایجاد کم توانی ذهنی باشد. ولی علت در بیشتر موارد نامشخص است و تنها در یک سوم موارد می توانیم علت کم توانی را به یکی از موارد زیر نسبت دهیم:

  • عوامل ژنتیکی: همانطور که قبلا توضیح داده شد اختلالاتی مانند سندرم داون و اختلالات متابولیک منشا ژنتیکی دارند و باعث کم توانی ذهنی می شوند. لذا در خانواده هایی که سابقه ی اختلالات ژنتیکی دارند گرفتن تست های ژنتیک قبل از بارداری توصیه می شود. تست های دیگری هم مانند اولتراسوند و آمنیوسنتز وجود دارند که میتوان حین بارداری انجام داد و به جست و جوی نشانه های کم توانی ذهنی در جنین پرداخت. البته این تست ها ممکن است که اختلال را تشخیص دهند ولی برای تصحیح آنها کاری نمی توان کرد.
  • عوامل مربوط به دوران بارداری: از مواردی که در این دوران با نمو مغز جنین در تداخل است میتوان مصرف الکل و مواد مخدر، سوء تغذیه مادر و بیماری های عفونی مادر را نام برد. بنابراین مهم است که در این دوره حساس، مادران از سوء مصرف داروها اجتناب کنند. مکمل های غذایی و ویتامین های لازم را دریافت کنند. خود را در برابر بیماری های عفونی واکسینه کنند و مراقبت های لازم و سالم را برای جنین فراهم کنند.
  • عوامل مربوط به حین زایمان: اگر نوزاد بسیار نارس به دنیا بیاید یا اینکه در طی زایمان برای مدتی هرچند کوتاه از اکسیژن محروم شود، احتمال ایجاد کم توانی ذهنی وجود دارد.
  • بیماری یا آسیب های بعد از تولد: عفونت هایی مانند مننژیت، سیاه سرفه یا حتی سرخک می تواند منتهی به کم توانی ذهنی شود. ضربه های شدید وارد به سر، تجربه های نزدیک به غرق شدن، سوء تغذیه، عفونت های مغزی و قرار گرفتن در معرض مواد سمی از دیگر مواردی هستند که باعث کم توانی ذهنی می شوند. پس مراقبت های مربوط به نوزاد یا کودک، واکسینه کردن و ملاحظه علایم و نیازهای وی، باید مورد توجه مادران قرار گیرد.
  • دلایل ناشناخته: همانطور که اشاره شد در دو سوم موارد، دلیل ایجاد عقب ماندگی ذهنی شناخته شده نیست بنابراین پیشگیری از آنها هم ممکن نیست.

در پایان لازم به ذکر است که کم توانی ذهنی ممکن است به هر دلیلی رخ دهد!

انواع کم توانی ذهنی

انواع کم توانی ذهنی

سطوح کم توانی ذهنی را با اصطلاحات خفیف، متوسط، شدید و عمیق دسته بندی می کنند:

  • خفیف:

این افراد در کسب مراحل رشدی نسبت به بقیه کندترند و مهارت های اجتماعی و مهارت های روزمره زندگی را دیرتر کسب می کنند. می توانند مهارت های عملی زندگی را یاد بگیرند که به آنها کمک کند بتوانند یک زندگی عادی را با حداقل کمک از طرف دیگران بگذرانند و کارهایشان را خودشان انجام بدهند و حتی تحت تحصیلات ویژه در مدرسه آموزش ببینند.

  • متوسط:

افراد با کم توانی متوسط نسبت به گروه قبلی به کمک و نظارت بیشتری نیاز دارند. اما با آموزش و تمرین طی جلسات درمانی می توان آنها را قادر کرد تا از خود مراقبت کنند، مستقلا به مکان های آشنا سفر کنند و نیز مهارت های پایه ای برای حفظ سلامت و امنیت خودشان را بیاموزند.

  • شدید:

کم توانی شدید خودش را در تاخیر های شدید رشدی نشان می دهد. این افراد اغلب می توانند حرف دیگران را بفهمند ولی خودشان مهارت ارتباطی قوی ندارند و نمی توانند خوب حرف بزنند.

علی رغم مسایلی که مطرح کردیم معمولا با تکرار و تمرین زیاد می توان روتین های ساده زندگی را به آنها آموزش داد ولی برای زندگی در اجتماع باید تحت نظارت شدید باشند.

  • عمیق:

اغلب افرادی که در این سطح از کم توانی هستند مبتلا به سندرم های مادرزادی هستند. این افراد زندگی کاملا وابسته ای دارند و نمی توانند مستقل زندگی کنند و در ساده ترین کارهای شخصی خودشان به کمک و نظارت مستقیم نیاز دارند. همچنین توانایی خیلی محدودی در برقراری ارتباط دارند و اغلب مشکلات جسمانی هم دارند.

توانبخشی و درمان عقب ماندگی ذهنی

توانبخشی و درمان کم توانی ذهنی

همانطور که گفتیم اصطلاح عقب ماندگی ذهنی برای این کودکان دیگر استفاده نمی شود. در واقع در رابطه با درمان کم توانی ذهنی باید گفت که درمان دارویی خاصی برای این موضوع وجود ندارد. ولی این موضوع نباید ما را از توانمند سازی آنها و کمک رساندن به آنها غافل سازد.

به طور کلی خدمات درمانی را که برای کم توانان ذهنی ارائه می شود، می توانیم به سه محور تقسیم کنیم:

  1. محور اول درمان، عواملی را که سبب تشدید کم توانی می شوند هدف می گیرند. مثلا در یک فرد مبتلا به فنیل کتنوری (یک نوع اختلال متابولیک)، می توان با تنظیم رژیم غذایی مناسب، پروتئین فنیل آلانین را که زمینه ساز اختلال و کم توانی ذهنی است کاهش داد.
  2. محور دوم اختلالات مختلفی را که با کم توانی ذهنی همراه می شوند هدف می گیرد و از این طریق به افزایش عملکرد فرد می پردازد؛ مثلا در کم توانان ذهنی اختلالات روانی مختلف شیوع دارد که باید درمان و مدیریت شوند.
  3. محور سوم به مداخله ی زود هنگام روی جنبه های ذهنی، تحصیلات ویژه، آموزش مهارت های مختلف، توانمند سازی و حمایت اجتماعی این افراد می پردازد و از این طریق می کوشد تا کیفیت زندگی آنها را افزایش دهد.

اعضای اصلی تیم درمان، توانبخشی و آموزش کودکان کم توان ذهنی عبارتند از:

  • پزشکهای متخصص اطفال
  • روانپزشکی و مغز و اعصاب
  • کاردرمان
  • گفتاردرمان
  • روانشناس
  • معلمین کودکان استثنایی و خانواده آنها

بسته به مشکل خاص کودک ممکن است به بینایی سنج، فیزیوتراپیست، مددکار اجتماعی و متخصصین دیگر نیز ارجاع داده شود.

آیا شما نیز در اطرافیان و نزدیکان خود فردی با اختلال کم توانی یا عقب ماندگی ذهنی دارید؟ نظرات و سوالات خود را در بخش زیر ارسال کنید. همچنین می توانید از “مشاوره آنلاین رایگان” با متخصصین و تیم توان درمان بهره مند شوید.

  • تعریف اختلال کم توانی یا عقب ماندگی ذهنی
  • ویژگی های کودکان کم توان ذهنی
  • اختلالات شایع همراه با عقب ماندگی ذهنی
  • علل ایجاد کم توانی ذهنی
  • انواع کم توانی ذهنی
  • درمان عقب ماندگی ذهنی
Sending
۱
۵
نظر شما:
مجموع امتیازها: ۳.۱۴ ( تعداد نظرات: ۱۹۶)
شما می توانید نظرات خود را در رابطه با این مطلب در این قسمت درج نمایید.

توجه! در این بخش سوالات تخصصی شما توسط متخصصین پاسخ داده نخواهد شد. برای دریافت مشاوره تخصصی می توانید وارد سامانه مشاوره توانءء درمانءءء شوید.

16 دیدگاه

    • سلام ممنون از مطلب خوبتون من مادر یه دختر 12 ساله هستم از بدو تولد با تاخیر در رشد مواجه شدم خیلی جاها رفتم خیلی درمان ها کردم اما هنوز با هم سن هاش فاصله داره بدترین و ناراحت کنند ترین جای داستان اینه که هیچ مدارس خاص برای این بچه ها نیست دختر من ضریب هوشیش 84 هست ولی کنار بچه های شدید بدتر میشه نمیدونم کدام مدرسه و کجا برم خسته شدم 
      • سلام و احترام. بله با شرایط و مشکلات شما مادرگرامی آشنا هستیم... مشکل شما در اهداف سایت قرار گرفته تا راهکارهای مناسبی برای شما و دیگر مادران با مشکلات مشابه ارائه شود.
    • سلامممنونم از زحمات شما و سپاس از آگاهی بخشی ارزشمندتان.
    • سلام با ترمیم مغزی و سلول های بنیادی احتمال می دهم که درمان شم ،  چه در کشور خارجه یا داخل خاک وطن ، و با بودجه شخصی ام داوطلب می شوم که برا درمان زیرنظر دکترای تخصصی باشم و چه  زیان و منفعت را به جان می خرم و با حمایت شما یا معرف شما ، و امیدوارم با این کارم توانسته‌ باشم در شناخت دردناک ترین و فلج کنند ترین حالت انسان سهیم شده باشم 
      • نویسنده
        بهتر است به متخصصین این حیطه نظیر پزشک مغز و اعصاب یا متخصص ژنتیک مراجعه کرده و از آنها مشورت بگیرید. هر چند که ما دوباره امتحان کردن توانبخشی را به شما توصیه می کنیم.
    • سلام مادر پسر دو نیم ساله هستم که به گفته پزشکان کم توان ذهنی است.آزمایش متابولیک انجام داده و مشکلی نداشت.الان نمی دانم پسرم خفیف یا متوسط و یا شدید است.در این مورد راهنمایی کنید.
      • نویسنده
        سلام. تشخیص کم توانی ذهنی در این سن معمولا با بررسی سطوح رشدی حرکتی، شناختی، گفتاری، اجتماعی و عاطفی انجام می شه. یعنی متخصص با دیدن اینکه سطح شناخت، گفتار، واکنش عاطفی و... با سن کودک مطابقت ندارد و نسبت به سنش عقب تر است، تشخیص کم توانی ذهنی میدهد. اما تعیین کردن دقیق درجه و شدت کم توانی در این سن مشکل است چون اکثر تست های معتبر برای سن عقلی ۳،۴ سال به بالا طراحی شده اند. همچنین نحوه اجرای آنها بیشتر کلامی است تا عملی؛ پس اول باید بررسی شود که آیا کودک حداقل های لازم درکی و گفتاری را برای انجام تست دارد یا نه. اما با این وجود مراکز سنجش هوش با مشاهده رفتار های کودک و مقایسه آن با همسالانش به طور تقریبی می توانند روی درجه کم توانی نظر بدهند. اما پیشنهاد ما این است که به جای اصرار بر تعیین درجه کم توانی ذهنی کودکتان، هر چه زودتر در این سنین پایین درمان توانبخشی را برایش شروع کنید، چون در این سن مغز بیشترین انعطاف پذیری عصبی را دارد و مداخلات برای بهبود حرکات، درک و شناخت بیشترین نتیجه ها را به همراه دارد.
    • سلام خواهرم مشکل ذهنی دارد و تحصیل خود را تا دیپلم در مدرسه استثنایی گذرانده است وبعد از آن در شهر ما جایی برای تحصیل چنین افرادی نبوده اما الان 26 سال دارد که تقریبا بیشتر از 16 و 17 سال نشان نمیدهد ، وزنش اصلا رشد نمی کند و در رفتار قدری بچه گونه است حال لطفا بفرمائید راه درمانی دارد یا خیر البته من خیلی خلاصه عرض کردم ممنون
      • نویسنده
        سلام در کم توانی ذهنی تاخیر رشدی و اینکه سن از نظر ظاهری کم تر از مقدار واقعی به نظر برسه طبیعی است با اینحال شما می توانید با پزشک معالج ایشان و متخصص تغذیه در این باره حرف بزنید و مشورت مناسب بگیرید. همچنین در رابطه با رفتار، افراد کم توان ذهنی به علت هوش پایین نمی توانند رفتار متناسب با سنشان را انجام دهند. مثلا ممکن است به خاطر توانایی کم در درک مسایل انتزاعی منظور اطرافیان را از "خوب و بد" یا "درست و نادرست" نفهمند. همچنین موارد دیگری مثل تحمل پایین هم می تواند در این مساله موثر باشد. علت هر چه که باشد با تکرار و تمرین توسط کارشناسان توانبخشی شناختی تا حدی قابل بهبود است. توجه کنید برای اقدام به درمان و توان بخشی هیچ وقت دیر نیست.
    • سلام من خودم عقب ماندگی خفیف ذهنی دارم ، متوجه شدم علت ساکتی و حرف نزدن در جمع در حد یک توضیح واضح و شفاف مشکل دارم که علت ش حافظه کوتاه مدته نمی تونم کلمات و آن چه دیدم رو بیان کنم ، بیان می کنم اما شکسته شکسته و بهم ریخته بعضی مواقع هم خوب توضیح می دم اما کم و به خاطر این مشکل دوستی ندارم ، دارم اما مجازی و بیرونی چند تا که خیلی وقت به ارتباط برقرار کردن گوشه گیر شدم و اعتماد به نفس پایین امده ، آیا با درمان حافظه کوتاه مدت می توانم مثل یک فرد عادی شفاف و روشن توضیح بدم و ارتباط برقرار کنم ؟ 
      • نویسنده
        سلام. سن شما چقدر است و تشخیص کم توانی ذهنی شما را چه کسی گذاشته است؟ چون کم توانی ذهنی خفیف به راحتی تشخیص داده نمی شود و برای این موضوع نیاز است یک فرد متخصص این حیطه تشخیص را تایید کند. مساله ای که مطرح کردید الزاما به علت حافظه ضعیف رخ نمیدهد هرچند که ممکن است در آن دخیل باشد. پس باید تمامی جنبه های این مساله بررسی شوند. مثلا: ممکن است به علت حافظه ضعیف چیزی را که میخواهید توصیف کنید با جزئیات به یاد نیاورید. یا اینکه به خاطر دامنه لغات کم، ابزار (واژه) کافی برای بیان مطلب نداشته باشید. و همچنین ممکن است به علت پردازش کند اطلاعات سرعت کافی در بیان نداشته باشید و بداهه گویی شما ضعیف باشد. بنابراین پیشنهاد ما این است که با مراجعه به پاتولوژیست گفتار و زبان (گفتاردرمان) و انجام ارزیابی کامل، مشکل خود را دقیق تر ریشه یابی کنید و تمرینات درمانی مناسب دریافت کنید.
        • تا 2 سال در دبستان ها عادی بودم که مدرسه به پدر و مادرم گفت باید من را در مدرسه استثنایی درس بخوانم و تا سن 21 سالگی درس خواندم و دیبلوم گرفتم و سربازی معاف شدم با مدرک بهزیستی سن من 25 سال از 16 سالگی فهمیدم من با بقیه افراد فرق دارم در رفتار و تمرکز  در سن 25 سالی از نظر کردار فهمیدم مشکل اصلی دارم و حافظه چند سال قبل متوجه شده بودم اما گفتم زیاد مهم نیست تا این که در یک بحران سختی قرار گرفتم و تا دم پرتگاه رفتم اما به خودم آمادم اما مثل هر بحران خانواده گی سختی فکری بعدش هست و یه مدت طولانی باید تحمل کنیم الان به حرفم رسیدم که مهم نیست درست اما وقتی پا به سن می ذاریم خیلی مهم می شه شرایط من الان طوری هست که نه خواهر منو یه برادر سالم از نظر عقلی حساب می کنه نه پدر که بحثی جداست اما حساب می کنند اما در طی این سالیان سال من خودمو بیشون ثابت کردم که اوایل نه بیرون می رفتم نه خرید و بازار و نه کاری ازم ساخته بود و همیشه جلوی یه کنسول بازی سرم گرم بود الان شرایط کمی بهتر از قبله  ولی گفتم که با این مشکلات کردار و رفتار و حافظه من هنوز این قابلیت رو دارم برگردم به دوران کودکی نوجوانی ام 
        • نویسنده
          سلام مجدد. آیا تاکنون به مراکز توانبخشی (کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناسی و...) مراجعه کرده اید؟ با توضیحاتی که دادید به نظر می رسد کم توانی شما خفیف است و با مراجعه به مراکز مشاوره و توانبخشی و انجام تمرینات مناسب احتمالا به درمان بسیار خوب پاسخ بدهید. پس اگر تا الان به چنین مرکزهایی نرفتید، با خانواده مطرح کنید و از آنها کمک بگیرید تا شما را برای رفتن به این مراکز حمایت کنند. می توانید ابتدا این مطلب کم توانی ذهنی را به آنها نشان دهید تا منظور شما را بهتر درک کنند.
    • سلام خواهر من کم توان ذهنی عمیقه العان سی و هفت سالشه فقط غذا میخوره میخوابه و کتابارو ورق میزنه عکساشون نگاه میکنه. کوچکترین ارتباطی نمیتونه برقرار کنه مثلا بگه تشنشه موقعی که جیغ میکشه کجاش درد میکنه. توانایی تکلم داره ولی حرف نمیزنه. آیا هنوزم میشه واسه درمان به مراکز توانبخشی ببریمش؟
      • نویسنده
        سلام. خدمات درمان و توانبخشی اختلالات ذهنی هر چه در سنین پایین تر صورت گیرند بهتر است و در اینصورت مراجع نسبت به درمان جواب بیشتری می گیرد. ولی برای اقدام هیچ وقت دیر نیست. توانبخشی به ایشان کمک میکند تا از ظرفیت های باقی مانده شان تا حد ممکن استفاده کنند.
    keyboard_arrow_up
    3 اشتباه بزرگ در اولین ملاقات

    3 اشتباه بزرگ در اولین ملاقات!

    ایمیل با موفقیت برای شما ارسال شد!