۲۱ علائم نشان دهنده ی ام اس

مقدمه

۲۱ علائم ام اس چیست؟ آیا نگران ام اس هستید و تصور می کنید به این بیماری دچار شده اید؟ و یا دارای ام اس هستید و نیاز به آگاهی دقیق از علایم ام اس دارید؟

در اینجا به تشریح تمام علایم ام اس پرداخته ایم. همچنین در صورت وجود هر گونه سوال یا پرسش می توانید با ما در ارتباط باشید.

ام اس چیست؟

بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی است که به میلین آکسونها در مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) حمله می کند. این حمله باعث آسیب رساندن یا نابود کردن میلین (میلین زدایی) آکسون یا بافت عصبی می شود. اسکلروز به معنای سخت شدن یا ضخیم شدن غیرطبیعی بافت است، که اغلب به علت التهاب است.

ام اس بسیار آهسته در سالهای طولانی (حدود ۲۵ سال) پیشرفت می کند.

مالتیپل اسکلروزیس اغلب در زنان ۲۰ تا ۴۰ ساله تشخیص داده می شود اما ممکن است در هر سنی و هر دو جنس رخ دهد. بدین معنا که در زنان اغلب بیشتر رخ می دهد.

معمولا، مالتیپل اسکلروز یا ام اس در کودکان و نوجوانان (MS اطفال) تشخیص نمی یابد؛ با این حال، متخصصین پزشکی حدود ۸ تا ۱۰ هزار کودک و نوجوان را در ایالات متحده با بیماری ام اس تشخیص داده اند.

علائم ام اس در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان ممکن است مشترک یا علائم اولیه مشابه باشد. برای مثال:

• ضعف
• خستگی
• مور مور
• تاری دید
• درد

علائم و نشانه های دیگر ام اس در کودکان و نوجوانان شامل تشنج و / یا تغییرات وضعیت ذهنی مثل بی حالی و بیهوشی می شود.

افرادی که مبتلا به MS هستند اغلب از حملات متناوب با دوره های بازگشت و عود علائم رنج می برند.

با توجه به ماهیت متناوب و انواع علایم ام اس، تشخیص این بیماری برای پزشکان اغلب چالش برانگیز است.

حملات ام اس می تواند به مدت چند روز یا چند ماه در یک زمان ادامه یابد و پس از آن دوره ی بهبودی شروع شود. با این حال برخی از افراد ممکن است بدون دوره های بهبودی همچنان بدتر شوند.

ام اس در چه سنی شروع می شود؟

نشانه ها و علایم اولیه ام اس معمولا در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی ایجاد می شود.

با این حال ممکن است ام اس در دوران کودکی (ام اس کودکی نامیده می شود که شامل دوره ی نوزادی تا ۱۸ سالگی ست) و یا پس از ۴۰ سالگی آغاز شود. اما کمتر در این گروه های سنی رخ می دهد.

آیا مالتیپل اسکلروزیس باعث درد می شود؟

حدود دو سوم افراد مبتلا به ام اس، درد را به عنوان نشانه ای از بیماری خود گزارش می کنند. شایع ترین نوع درد در افراد مبتلا به ام اس شامل:

• سردرد
• درد پشت
• درد اندام
• اسپاسم عضلانی است.

از آنجا که درد ناشی از اعصاب است، داروهای ضد درد اثر کمی دارند یا هیچ تاثیری ندارند. با این حال، داروهای دیگر ممکن است مؤثر باشند.

علائم لرمیت (Lhermitte) گاهی اوقات توسط بیماران ام اس تجربه می شود. این علامت یک نوع احساس “الکتریکی” تند است که در پشت و یا اندام ها رخ می دهد و یا وقتی که سر به سمت جلو خم می شود، بالا و پایین می رود.

۲۱ علایم ام اس چیست؟

ام اس علایم مختلفی در هر شخص می گذارد. به همین دلیل در هر شخصی متفاوت است. در نتیجه تشخیص مشکل تر شده و درمان نیز باید برای هر شخص اختصاصی شود.

از آنجا که التهاب میلین در هرجایی ممکن است رخ دهد، شدت و محل حمله متفاوت خواهد بود. در نتیجه ی جایگاه آسیب در سیستم عصبی، علایم آن ناحیه ایجاد می شود. این علایم می تواند در هر جایی از بدن باشد. با اینحال اولین نشانه معمولا در نتیجه ی مشکلات درک حسی است.

۵ نشانه ی اولیه ی ام اس شامل:

• خستگی
• ضعف
• مور مور
• بینایی تیره یا دید دوگانه
• درد (عضلانی و نورولوژیک)

در ادامه به بررسی هر یک از این علایم میپردازیم. همچنین دیگر علایمی که رخ می دهند را تشریح می کنیم:

۱) خستگی

خستگی یکی از شاخص ترین مشخصه های ام اس است. در حدود ۸۰ درصد از افراد دارای ام اس در مراحل اولیه ام اس، خستگی ناگهانی و ضعف را تجربه می کنند.

خستگی مزمن زمانی اتفاق می افتد که اعصاب در ستون فقرات درگیر می شوند. معمولا خستگی به طور ناگهانی ظاهر می شود و قبل از بهبود به مدت چند هفته طول می کشد.

۲) ضعف

ضعف در ابتدا در پاها قابل توجه ترین بخش است. این ضعف در پاها شروع شده و فرد نمی تواند به مدت زیادی روی پا بایستد. همینطور این موضوع ضعف بسیار زیاد با خستگی رخ می دهد.

۳) درد

در گذشته تصور میشد افراد دارای ام اس درد را تجربه نمی کنند. در حالی که درد نیز یکی از علایم نسبتا شایع ام اس است. این درد در نواحی مختلف از جمله:

• درد صورت
• درد اندام
• درد در نقاط بدن

۴,۵) مشکلات حسی و گزگز شدن

ام اس اعصاب مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می دهد (مرکز پیام بدن). این بدان معنی است که می تواند سیگنال های متناقضی را در بدن ارسال کند. گاهی اوقات، هیچ سیگنال ارسال نمی شود. این باعث بی حسی می شود.

احساس گز گز و بی حسی یکی از شایع ترین علائم هشدار دهنده ام اس است. محل های معمول برای بی حسی شامل صورت، بازوها، پاها و انگشتان دست هستند.

۶) اسپاسم عضلات

اسپاسم به معنی سفتی عضلات یکی دیگر از علایم ام اس است. اسپاسم زمانی اتفاق می افتد که سیستم عصبی مرکزی (شامل مغز و نخاع) آسیب ببیند. دقیقا در ام اس نیز همین اتفاق ایجاد می شود.

همچنین سفتی در عضلات، مفاصل، حرکات غیر قابل کنترل در عضلات دیده می شود.

۷) مشکلات حرکتی

به دلیل مشکل اسپاسم عضلات، حرکت نیز دچار مشکل می شود. عضلات سفت شده و نمی توانند به خوبی کنترل شوند. این سفتی عضلات در تمام بدن ممکن است ایجاد شود. در اندام ها (دست و پا) و مشکلات حرکتی ایجاد کند. مانند راه رفتن، کارکردن با دست و…

یا در عضلات صورت، حلق و حنجره مشکل ایجاد کند و اختلالات گفتاری، مشکلات بلع و صداسازی ایجاد کند.

همچنین در صورت درگیری عضلات تنفسی، مشکلات تنفسی برای فرد ایجاد می کند.

در نهایت، حرکت یکی از علائم ام اس است که به مرور تحت تاثیر قرار می گیرد.

۸,۹) مشکلات مثانه و روده

مشکلات مثانه و کنترل، علامت دیگری است که تا ۸۰ درصد افراد مبتلا به ام اس وجود دارد! این مشکلات شامل:

• تکرر ادرار
• احساس شدید ادرار
• عدم توانایی در نگهداری ادرار

علائم وابسته به ادرار اغلب قابل کنترل است.

اختلالات روده ای کمتر شایع است. افراد مبتلا به ام اس ممکن است دارای یبوست، اسهال، یا از دست دادن کنترل روده شوند.

۱۰) مشکلات بینایی

مشکلات بینایی یکی از شایع ترین علائم ام اس هستند. التهاب عصبی می تواند بر عصب بینایی تاثیر بگذارد و دید را مختل کند.

• ناراحتی چشم
• مشکلات یا از دست دادن بینایی (معمولا در یک چشم شروع می شود)
• دید دوگانه
• حرکات چشم غیر قابل کنترل
• نوریت اپتیک

شما ممکن است مشکلات بینایی را بلافاصله متوجه نشوید، زیرا روند کاهش شفافیت بینایی می تواند آهسته باشد. درد نیز می تواند کاهش دید همراه شود. راه های مختلفی برای مقابله با مشکلات بینایی مرتبط با ام اس وجود دارد.

۱۱) مشکلات شناختی و ذهنی

حدود نیمی از افرادی که مبتلا به ام اس هستند، نوعی از اختلالات شناختی را نشان خواهند داد. این مشکلات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات حافظه
• توجه کوتاه مدت و نقص توجه
• مشکل در حل مسئله
• آسیب به تفکر منطقی به جهت دلیل یابی
• ضعف در قضاوت
• حفظ افکار سازمان یافته

افسردگی و سایر مشکلات عاطفی نیز رایج است.

۱۲,۱۳) تغییر خلق و مشکلات احساسی

افسردگی اساسی در میان افراد مبتلا به ام اس شایع است.

اضطراب و استرس ام اس همچنین می تواند باعث تحریک پذیری، تغییرات خلقی و وضعیتی به نام pseudobulbar (ناخویشتن داری) شود. این موضوع شامل گریه و خنده نابجا و غیرقابل کنترل است.

مقابله با علایم ام اس، همراه با مسائل مربوط به رابطه یا مشکلات خانوادگی می تواند افسردگی و سایر اختلالات عاطفی را حتی بیشتر کند!

۱۴) مشکلات گفتاری و صحبت کردن

یکی دیگر از علایم ام اس می تواند مشکلات گفتاری باشد. این مشکلات شامل:

• گفتار تکه تکه
• صدای ضعیف یا از دست دادن صدا
• سختی در صحبت کردن
• کاهش وضوح گفتار

به طور کلی در بیماری ام اس مشکل دیزارتری به وجود می آید. نوع دیزارتری به دلیل اسپاسم در عضلات از نوع دیزارتری اسپاستیک است. دیزارتری به معنی مشکل حرکتی گفتار در نتیجه ی آسیب عصبی-عضلانی است.

حنجره نیز از  عضلات تشکیل شده است. این اسپاسم در عضلات حنجره به صدا لطمه می زند. گرفتگی صدا، قطع شدن صدا حین صحبت و کاهش بلندی صدا از شایع ترین علایم صوت هستند.

برای حل مشکلات گفتاری باید به گفتاردرمانگر مراجعه بفرمایید.

۱۵) مشکلات بلع

همانطور که مشکلات گفتاری در نتیجه ی اسپاسم عضلات ایجاد می شود، این اسپاسم می تواند منجر به مشکلات بلع نیز گردد.

بلع می تواند در نتیجه ی اسپاسم، ضعف عضلات و عدم هماهنگی عضلات حلق و دهان ایجاد شود. در صورتی که بلع به خوبی انجام نشود می تواند منجر به آسپیراسیون شود.

آسپیراسیون یعنی ورود مواد خارجی به ریه، که اگر درمان نشود منجر به عفونت ریه می شود.

برای درمان مشکلات بلع نیز باید به گفتاردرمانگر مراجعه نمایید.

۱۶) مشکل تعادل و سرگیجه

سرگیجه و مشکلات هماهنگی و تعادل می تواند تحرک فرد دارای ام اس را کاهش دهد. پزشک شما ممکن است این اختلال را تحت عنوان مشکلات راه رفتن بیان کند.

افراد مبتلا به ام اس اغلب احساس سرگیجه، سبکی سر، و چرخش محیط در سر را تجربه کنند. این علائم اغلب هنگامی رخ می دهد که شما در حال ایستادن هستید.

۱۷) مشکلات جنسی

مشکلات جنسی در ام اس می تواند تحت تاثیر آسیب سیستم عصبی ایجاد شود. این مشکلات می تواند شامل:

• مشکلات نعوظ
• خشکی واژن
• عدم تحریک

دیگر علل غیرشایع

همانطور که گفتیم افراد دارای ام اس مشابه یکدیگر نیستند. در نتیجه علایم متفاوتی خواهند داشت. علائم ام اس می تواند در نتیجه ی حملات یا دوره ی پسرفت ایجاد شوند. برخی دیگر از علائم خیلی معمول نیستند. اما ممکن است دیده شوند که شامل:

۱۸) مشکلات شنوایی

دستگاه شنوایی نیز بخشی از سیستم عصبی است. مسیر عصبی شنوایی از گوش ها شروع شده و مغز می رسند. هم این مسیر ممکن است درگیر ام اس شود و هم خود ناحیه قشر مغز.

مشکلات شنوایی در صورت ایجاد باید با شنوایی شناس و متخصص مغز و اعصاب مشورت گردد.

۱۹) احساس شوک غیرقابل کنترل

همانطور که گفتیم علامتی به نام لرمیت وجود دارد. یک نوع احساس شوک است که در پشت ایجاد می شود.

۲۰) مشکلات تنفسی

مشکلات تنفسی در صورتی که نواحی عضلات تنفسی درگیر شده باشد ممکن است ایجاد شود. این عضلات شامل عضلات سینه، عضلات پهلو و دیافراگم است. دیافراگم عضله ای نسبتا بزرگ است که محتویات سینه را از شکم جدا می کند.

این عضلات اگر دچار اسپاسم یا ضعف شوند فرد به نفس نفس افتاده و تنفس سطحی پیدا می کند. در نتیجه ی همین تنفس سطحی نیز نمی تواند به خوبی صحبت کند. گفتار تکه تکه و ضعیف می گردد.

۲۱) تشنج

اگرچه این اختلال شایع نیست ولی در برخی افراد ممکن است ایجاد شود.

تشخیص ام اس چگونه است؟

تشخیص ام اس معمولا توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می شود که تاریخچه پزشکی شما را بررسی می کند.

آزمایشات ممکن است برای تشخیص ام اس از سکته مغزی، بیماری تیروئید یا سایر بیماری های ناتوان کننده ای که باعث علائم مشابه به ام اس  میشوند، انجام شود.

این آزمایشات ممکن است شامل:

• آزمایش خون
• آزمایش اندازه گیری فعالیت الکتریکی در مغز و دیگر مناطق
• MRI
• تحلیل مایع مغزی نخاعی

شما می توانید آزمایشات و راه های تشخیص ام اس را با جزئیات کامل در مقاله ی (تشخیص ام اس چیست؟) مطالعه فرمایید.

آیا ام اس ارثی است؟

ام اس لزوما ارثی نیست. به این معنی که حتما شما در نتیجه ی ارث دچار ام اس شوید. اما اگر در نزدیکان خود فردی دارای این اختلال دارید، احتمال بروز ام اس در شما بیشتر است. (به گفته ی انجمن ملی ام اس آمریکا)

جمعیت عمومی تنها ۰.۱ درصد احتمال بروز ام اس را دارد. اما اگر شما یک خواهر، برادر یا والدین دارای ام اس داشته باشید، این مقدار به ۲.۵ تا ۵ درصد می رسد!

وراثت تنها عامل تعیین کننده ام اس نیست. یک دوقلو همسان دچار ام اس باشد، دیگری فقط ۲۵ درصد احتمال پیشرفت بیماری ام اس دارد! گرچه ژنتیک قطعا یک عامل خطر است، اما این تمام موضوع نیست.

چه متخصصانی به درمان ام اس کمک می کنند؟

متخصص مغز و اعصاب بخش اول درمان است. شما باید به او مراجعه کنید تا در ابتدا تشخیص درستی دریافت نمایید.

گاهی پیش می آید که فرد تشخیص درستی از بیماری دریافت نمی کند. این موضوع دلایل مختلفی می تواند داشته باشد اما مهمترین آن ماهیت پیچیده ام اس است.

همچنین در مشاهده علایم نباید سهل انگاری کرد و به امید اینکه خوب می شود به پزشک مراجعه نکنیم!

در مرحله ی بعد پس از تشخیص پزشک، دارودرمانی شروع می شود. همچنین بسته به هریک از علایمی که ایجاد می شود باید به متخصص آن مراجعه کنید.

در مورد توانایی هایی که فرد از دست می دهد باید به متخصصین توانبخشی مراجعه نمایید. توانبخشی به بازتوانی فرد کمک می کند. همچنین تا حد امکان سرعت از دست دادن توانایی ها را کم کرده و کیفیت زندگی فرد را افزایش می دهد.

جهت رفع و مدیریت مشکلات گفتار و صحبت کردن، بلع و غذا خوردن می توانید به گفتاردرمانگر مراجعه نمایید.

مشکلات مثانه و روده ای را می توانید با متخصص اورولوژی و فیزیوتراپیست در میان بگذارید.

برای مشکلات ذهنی و شناختی می توانید به روانپزشک برای دریافت دارو و به روانشناس یا کاردرمانگر جهت دریافت برنامه های درمانی مراجعه نمایید.

همچنین ام اس می تواند تغذیه ی ویژه ای داشته باشد که راهکار اصلی آن مشورت با متخصص تغذیه است.

در مورد هر یک از علایم و اختلالات می توانید با متخصصین توان درمان در ارتباط باشید.