سندروم خشکی چشم

مقدمه

خشکی چشم یک اختلال نسبتا شایع است. بخصوص در افراد مسن، افرادی که زیاد به صفحه مانیتور نگاه میکنند و… . درواقع همیشه یک لایه اشک روی سطح چشم وجود دارد که از قرنیه محافظت کرده و سطح آن را مرطوب می کند.

دراین مقاله به تمام علائم و روش های درمان بطور کامل پرداخته ایم:

سندروم خشکی چشم چیست؟

خشکی چشم (به انگلیسی: Dry Eye Syndrome ) یک بیماری شایع است و زمانی رخ می دهد که اشک شما قادر به لغزنده کردن کافی چشم شما نیست. اشک به دلایل زیادی می تواند ناکافی باشد. به عنوان مثال، اگر چشم به اندازه کافی اشک تولید نکند یا اشک بی کیفیت تولید کند، ممکن است خشکی چشم رخ دهد.

در واقع چشم ها همیشه بواسطه اشک لغزنده می شوند و اشک به مقدار کم همیشه در سطح چشم وجود دارد.

خشکی چشم احساس ناراحتی ایجاد می کند. اگر خشکی چشم دارید، ممکن است چشمان شما دچار سوزش شود. ممکن است در مواقع خاصی از جمله در هواپیما، در یک اتاق با سیستم تهویه قوی، هنگام دوچرخه سواری یا پس از چند ساعت نگاه کردن به صفحه رایانه، خشکی چشم را تجربه کنید.

درمان های خشکی چشم ممکن است شما را بهتر کنند. این روشهای درمانی می تواند شامل تغییر در شیوه زندگی و قطره چشم باشد. برای کنترل علائم خشکی چشم احتمالاً باید این اقدامات را بطور مکرر انجام دهید.

علائم خشکی چشم

علائم و نشانه هایی که معمولاً هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می دهد شامل موارد زیر است:

• احساس خارش، سوزش یا خراش در چشم
• مخاط رشته ای در اطراف چشم شما وجود دارد
• حساسیت به نور
• قرمزی چشم
• حس وجود چیزی در چشم
• مشکل در گذاشتن لنزهای چشمی
• مشکل در هنگام رانندگی در شب
• چشمان خیس! که واکنش بدن به تحریکات خشکی چشم است
• تاری دید یا خستگی چشم

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

اگر نشانه ها و علائم خشکی چشم از جمله چشم های قرمز، تحریک شده ، خسته یا دردناک دارید به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می تواند اقدامات لازم را برای تعیین اینکه چه چیزی باعث آسیب چشم شما شده است و چه درمان هایی نیاز دارید، انجام دهد.

علل خشکی چشم

خشکی چشم در اثر کمبود اشک کافی ایجاد می شود. اشکهای شما ترکیبی پیچیده از آب، روغنهای چرب و مخاط است. این مخلوط به صافی و شفافیت سطح چشم و به محافظت از چشمان شما در برابر عفونت کمک می کند.

برای برخی از افراد علت خشکی چشم کاهش تولید اشک است. برای دیگران علتش افزایش تبخیر اشک و عدم تعادل در تولید اشک است. در ادامه به بررسی هرکدام می پردازیم:

۱) کاهش تولید اشک

خشکی چشم ممکن است هنگامی رخ دهد که قادر به تولید اشک کافی نباشید. اصطلاح پزشکی این بیماری کراتوکانجاکتیویتیس سیکا (keratoconjunctivitis sicca) است! علل عمده کاهش تولید اشک شامل موارد زیر است:

• افزایش سن
• برخی شرایط پزشکی از جمله دیابت، آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرما، سندرم شوگرن، اختلالات تیروئید و کمبود ویتامین A
• برخی داروهای خاص: از جمله آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها، جایگزینهای هورمون درمانی، داروهای ضد افسردگی و داروهای فشار خون بالا، آکنه، داروهای کنترل بارداری و بیماری پارکینسون
• جراحی لیزر چشم، اگرچه علائم خشکی چشم مربوط به این روش معمولاً موقتی است
• آسیب غده اشکی در اثر التهاب یا اشعه

۲) افزایش تبخیر اشک

علل شایع افزایش تبخیر اشک شامل موارد زیر است:

• باد، دود یا هوای خشک
• پلک زدن کمتر، که هنگام تمرکز رخ میدهد به عنوان مثال: هنگام خواندن ، رانندگی یا کار با موبایل و رایانه
• مشکلات پلکی، مانند برگشتگی پلک به خارج (اکتروپیون) و چرخش پلک به داخل (انتروپیون)

(دو مورد شایعی که در افزایش تبخیر اشک دیده می شود: موتورسواران و افرادی که زیاد با کامپیوتر کار می کنند! باد حین موتورسواری چشم را خشک کرده و زل زدن به سیستم همینطور!)

۳) عدم تعادل در تولید اشک

اشک دارای سه لایه اساسی از مواد است: روغن ، آب و مخاط. مشکلات هر یک از این لایه ها می تواند باعث خشکی چشم شود.

به عنوان مثال: مواد روغنی تولید شده توسط غدد کوچک در لبه پلکها(غدد میبومی) ممکن است مسدود شود. انسداد غدد میبومین در افراد مبتلا به التهاب لبه پلک (بلفاریت)، روزاسه (Rosacea) یا سایر اختلالات پوستی شایع است.

عوامل خطر

عواملی که احتمال بروز خشکی چشم را بیشتر می کند عبارتند از:

• بزرگتر از ۵۰ سال بودن: با افزایش سن، تولید اشک کاهش می یابد. خشکی چشم در افراد بالای ۵۰ سال شایع است.
• جنسیت: کمبود اشک بیشتر در خانم ها مشاهده می شود، به خصوص اگر آنها برای جلوگیری از بارداری با استفاده از قرص های ضد بارداری یا یائسگی، دچار تغییرات هورمونی شوند.
• خوردن رژیم غذایی کم ویتامین A که در کبد ، هویج و کلم بروکلی یافت می شود یا کمبود اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهی، گردو و روغنهای گیاهی یافت می شود
• پوشیدن لنزهای چشمی

عوارض خشکی چشم

افرادی که چشم خشک دارند ممکن است این عوارض را تجربه کنند:

• عفونت چشم: اشک های شما سطح چشم شما را از عفونت محافظت می کند. بدون اشک کافی ، ممکن است خطر عفونت چشم افزایش یابد.
• آسیب به سطح چشم: در صورت عدم درمان، خشکی شدید چشم ممکن است منجر به التهاب چشم، سایش سطح قرنیه، زخم قرنیه و مشکلات بینایی شود.
• کاهش کیفیت زندگی: خشکی چشم می تواند انجام کارهای روزمره مانند خواندن را دشوار کند.

راه های جلوگیری از بروز خشکی چشم

اگر خشکی چشم را تجربه کرده اید، به موقعیت هایی توجه کنید که به احتمال زیاد باعث ایجاد علائم شما می شوند. سپس به منظور جلوگیری از علائم خشکی چشم، روش هایی برای جلوگیری از این اختلال پیدا کنید.

برای مثال:

• خودداری از وزیدن هوا به داخل چشم: سشوار ، بخاری اتومبیل، کولر یا فن را به سمت چشم خود هدایت نکنید.
• اضافه کردن رطوبت به هوا: در زمستان، یک مرطوب کننده می تواند رطوبت هوای داخلی را افزایش دهد.
• پوشیدن عینک آفتابی یا عینک محافظ: برای جلوگیری از وزش باد و هوای خشک به چشم می توان از عینک محافظ که کل سطح چشم (بالا و کناره ها) را میگیرد استفاده کرد.
• در طول کارهای طولانی استراحت کنید: اگر مشغول خواندن یا انجام کار دیگری هستید که نیاز به تمرکز بینایی دارد، به طور منظم استراحت چشم را انجام دهید. چند دقیقه چشم خود را ببندید. یا برای چند ثانیه مرتباً چشمک بزنید تا به پخش شدن اشک شما به طور مساوی بر روی چشمانتان کمک کند.
• از محیط خود آگاه باشید: هوا در ارتفاعات، مناطق بیابانی و هواپیما می تواند بسیار خشک باشد. هنگام گذراندن وقت در چنین شرایطی، ممکن است مفید باشد که مرتباً چند دقیقه چشم خود را ببندید تا حداقل تبخیر اشک شما به حداقل برسد.
• صفحه رایانه خود را زیر سطح چشم قرار دهید: اگر صفحه رایانه شما بالاتر از سطح چشم است برای مشاهده صفحه باید چشمان خود را بازتر نگه دارید! صفحه رایانه خود را زیر سطح چشم قرار دهید تا چشمان شما بیش از اندازه باز نشود. اینکار ممکن است باعث کند شدن تبخیر اشک در چشم ها شود.
• سیگار کشیدن را متوقف کرده و از دود سیگار خودداری کنید: اگر سیگار می کشید، از پزشک خود برای تهیه یک راهکار ترک سیگار که احتمالاً برای شما مفید است، کمک بگیرید (همچنین از متخصصین توان درمان می توانید کمک بگیرید!). اگر سیگار نمی کشید، از افرادی که سیگار می کشند دوری کنید. دود می تواند علائم خشکی چشم را بدتر کند.
• مرتباً از اشک مصنوعی استفاده کنید: اگر خشکی مزمن دارید، حتی اگر چشمانتان احساس خوبی داشته باشد برای چرب شدن چشما از اشک مصنوعی استفاده کنید.

تشخیص

آزمایشات و روشهایی که ممکن است برای تعیین علت خشکی چشم شما استفاده شود شامل موارد زیر است:

• امتحان جامع چشم: معاینه چشم که شامل تاریخچه کاملی از سلامت کلی شما و سلامت چشم شما می باشد، می تواند به پزشک شما در تشخیص علت خشکی چشم کمک کند.
• اندازه گیری حجم اشک های شما: پزشک شما ممکن است میزان تولید اشک شما را با استفاده از آزمایش شیرمر اندازه گیری کند. در این تست نوارهای کاغذی روغنی در زیر پلک پایینی شما قرار می گیرد. بعد از پنج دقیقه پزشک میزان خیسی نوار با اشک شما را اندازه گیری می کند.
• تعیین کیفیت اشک های شما: آزمایش های دیگر برای تعیین وضعیت سطح چشم شما از رنگ های مخصوص چشم استفاده می کنند. پزشک شما به دنبال رنگ آمیزی الگوهای روی قرنیه است و اندازه گیری می کند چه مدت طول می کشد تا تبخیر اشک شما انجام شود.

درمان خشکی چشم

برای اکثر افرادی که علائم خشکی گاه به گاه یا خفیف دارند، کافی است به طور مرتب از اشک مصنوعی استفاده کنند. اگر علائم پایدار و جدی تر است، گزینه های دیگری وجود دارد. درمانی که نیاز دارید بستگی به آنچه باعث خشکی چشم شما شده است دارد.

برخی از درمان ها بر مدیریت وضعیت یا عاملی که باعث خشکی چشم شما می شود، تمرکز دارند. سایر درمانها می توانند کیفیت اشک شما را بهبود بخشیده و یا جلوی تبخیر سریع اشک بگیرد.

درمان علت اصلی خشکی چشم

در برخی موارد، درمان علت پایه ای خشکی چشم می تواند به بهبود علائم و نشانه ها کمک کند. به عنوان مثال ، اگر دارویی باعث خشکی چشم شما می شود، پزشک ممکن است داروی متفاوتی را توصیه کند که عارضه جانبی آن را کم کند.

اگر شما یک بیماری پلکی دارید مانند برگشتن پلک به سمت خارج (اکتروپیون)، پزشک ممکن است شما را به جراح چشم ارجاع دهد. یا اگر آرتریت روماتوئید دارید، پزشک ممکن است شما را به یک روماتولوژیست ارجاع دهد.

داروها

داروهای تجویز شده برای درمان خشکی چشم شامل موارد زیر است:

• داروهایی برای کاهش التهاب پلک: التهاب در امتداد لبه پلک شما باعث می شود غدد روغن از ترشح روغن در اشک شما جلوگیری کنند. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای کاهش التهاب توصیه کند. آنتی بیوتیک ها برای خشکی چشم معمولاً بصورت خوراکی مصرف می شوند، البته بعضی از آنها به عنوان قطره یا پماد چشمی استفاده می شوند.
• قطره برای کنترل التهاب قرنیه: التهاب در سطح چشم شما (قرنیه) ممکن است با استفاده از قطره های تجویز شده حاوی داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی سیکلوسپورین (Restasis) یا کورتیکواستروئیدها کنترل شود. کورتیکواستروئیدها به دلیل عوارض جانبی احتمالی برای استفاده طولانی مدت ایده آل نیستند.
• افزودنی های چشم که مانند اشک های مصنوعی کار می کنند: اگر علائم خشکی متوسط ​​تا شدید دارید و اشک مصنوعی کمکی نمی کند، گزینه دیگر ممکن است یک افزودنی کوچک می باشد که به نظر می رسد مانند یک دانه روشن برنج است. روزی یک بار، هیدروکسی پروپیل سلولز (لاکریست Lacrisert) را در زیر پلک تحتانی و روی چشم خود قرار دهید. آن افزودنی به آرامی حل می شود و ماده ای را که در چشم استفاده می شود برای روانکاری چشم شما آزاد می کند.
• داروهای تحریک کننده اشک: داروهای موسوم به کولینرژیک (پیلوکارپین ، سیویملین) به افزایش تولید اشک کمک می کنند. این داروها به صورت قرص، ژل یا قطره چشمی قابل استفاده هستند. عوارض جانبی احتمالی شامل تعریق است.
• قطره های ساخته شده از خون خود شما: به اینها قطره سرم خون اتولوگ گفته می شود. در صورت وجود علائم شدید خشکی چشم که به هیچ درمان دیگری پاسخ نمی دهند، ممکن است این گزینه مطرح باشد. برای ساختن این قطره ها، نمونه ای از خون شما برای حذف گلبول های قرمز پردازش می شود و سپس با محلول نمکی مخلوط می شود.

روشهای دیگر

روشهای دیگری که ممکن است برای درمان خشکی چشم بکار رود شامل موارد زیر است:

• مجرای اشک خود را ببندید تا از بین رفتن اشک برطرف شود: پزشک ممکن است این روش درمانی را توصیه کند تا خیلی سریع اشک از چشمان شما خارج نشود. این کار با بسته شدن مجرای اشک (که به طور معمول برای تخلیه اشک می باشد) بصورت جزئی یا کامل انجام می شود.مجاری اشک را می توان با سیلیکون ریز (شاخه های سوراخ دار) وصل کرد. اینها قابل خارج کردن از چشم هستند. یا مجاری اشک با روشی که از گرما استفاده می شود وصل می شود. این یک راه حل دائمی به نام ترمیم حرارتی است.
• استفاده از لنزهای تماسی ویژه: در مورد لنزهای تماسی جدیدتر که برای کمک به افراد مبتلا به خشکی چشم وجود دارد، از پزشک خود سؤال کنید. برخی از افراد با خشکی شدید چشم ممکن است لنزهای تماسی ویژه ای را که از سطح چشم محافظت می کند، انتخاب کنند و رطوبت را به دام بیندازند! به آنها لنزهای بانداژ گفته می شود.
• رفع انسداد غدد چربی: کمپرس های گرم یا ماسک های چشمی که روزانه مورد استفاده قرار می گیرند می توانند به پاکسازی غدد چربی مسدود شده کمک کنند. دستگاه پالس حرارتی روش دیگری برای رفع انسداد غدد چربی است، اما مشخص نیست که آیا این روش مزایایی نسبت به کمپرس گرم دارد یا خیر.
• استفاده از نور درمانی و ماساژ پلک: تکنیکی بنام نور درمانی پالس شدید و به دنبال آن ماساژ پلک ها، به افراد مبتلا به خشکی شدید کمک کرده است.

سبک زندگی و داروهای خانگی

ممکن است شما با شستشوی مکرر پلک و استفاده از قطره های چشمی بدون نیاز به نسخه (OTC) به لغزنده کردن چشم خود و رفع خشکی چشم کمک کنید. اگر بیماری شما طولانی مدت (مزمن) است، حتی اگر چشمانتان احساس خوبی دارد برای لغزنده شدن آنها از قطره چشمی استفاده کنید.

انتخاب و استفاده از محصولات بدون نسخه برای خشکی چشم

انواع محصولات بدون نسخه برای خشکی چشم وجود دارد که از آن جمله می توان به اشک مصنوعی، ژل، قطره و پماد چشمی اشاره کرد. بهتر است با پزشک خود صحبت کنید که کدام یک برای شما مناسب است.

اشک مصنوعی ممکن است تمام کارهای لازم برای کنترل علائم خفیف خشکی چشم باشد! بعضی افراد باید روزانه چندین بار قطره مصرف کنند و برخی نیز فقط یک بار در روز از آنها استفاده می کنند.

هنگام انتخاب محصولات بدون نسخه این عوامل را در نظر بگیرید:

• قطره های چشمی دارای مواد نگه دارنده و بدون آن: مواد نگهدارنده برای ماندگاری طولانی تر به بعضی از قطره ها اضافه می شوند. شما می توانید حداکثر چهار بار در روز از قطره های دارای مواد نگهدارنده استفاده کنید. اما استفاده بیشتر از قطرات نگهدارنده می تواند باعث سوزش چشم شود.
  قطره های بدون نگهدارنده در بسته هایی قرار می گیرند که حاوی چندین ظرف یکبار مصرف هستند. بعد از استفاده از هر بسته، آن را دور می اندازید. اگر بیش از چهار بار در روز به به قطره چشمی نیاز دارید، قطره های بدون نگهدارنده بی خطر هستند.
• قطره در مقابل پماد: پمادهای روان کننده چشم، چشمان شما را می پوشاند و باعث تسکین طولانی تر خشکی چشم می شود. اما این محصولات ضخیم تر از قطره چشم هستند و می توانند بینایی شما را تحت تأثیر قرار دهند. به همین دلیل ، پمادها بهتر است درست قبل از خواب استفاده شوند. در هر زمان می توان از قطره های چشم استفاده کرد و بینایی شما را مختل نمی کند.
• قطره هایی که قرمزی را کاهش می دهد: بهترین راه این است که از این قطره ها برای رفع خشکی چشم خودداری کنید! زیرا استفاده طولانی مدت آنها می تواند باعث تحریک شود.

برای کنترل التهاب ، پلک های خود را بشویید

برای مبتلایان به بلفاریت (التهاب پلک) و سایر شرایطی که باعث ایجاد التهاب پلک می شود و جریان روغن به چشم را مسدود می کند، ممکن است شستشوی مکرر و ملایم پلک کمک کننده باشد. برای شستن پلک ها:

• یک دستمال گرم را روی چشم خود بگذارید. یک پارچه تمیز را با آب گرم مرطوب کنید. پارچه را به مدت پنج دقیقه روی چشم خود نگه دارید. هر زمان پارچه خنک شد آن را مجددا گرم نمایید. برای شل شدن هرگونه باقی مانده در مجاری چشم، پارچه را به آرامی روی پلکهای خود بکشید (از جمله پایه مژه ها).
• از صابون ملایم روی پلک های خود استفاده کنید. از شامپو بچه یا صابون ملایم دیگری استفاده کنید. پاک کننده را روی نوک انگشتان تمیز قرار داده و چشم های خود را بسته و به آرامی در نزدیکی پایه مژه ها ماساژ دهید و کاملاً بشویید.

پزشک ممکن است توصیه کند که این کار را روزانه انجام دهید، حتی اگر علائم خشکی شما تسکین یافته باشد. قطع این کار روزمره ممکن است باعث شود علائم شما بازگردد.