لارنجکتومی (برداشتن حنجره) چیست؟

مقدمه

آیا نگران برداشتن حنجره یا جراحی لارنجکتومی هستید؟ چه مواقعی نیاز به لارنجکتومی وجود دارد؟ در اینجا سعی کرده ایم به تمام نکات و موارد لارنجکتومی اشاره کنیم. اینکه چه اختلالاتی منجر به جراحی برداشتن حنجره می شود و چه مراقبت ها و درمان هایی بعد از لارنجکتومی نیاز است به طور کامل توضیح داده شده است.

لارنجکتومی چیست؟

لارنجکتومی (به انگلیسی: Laryngectomy) یک عمل جراحی است که طی آن حنجره فرد برداشته می شود. حنجره بخشی از گردن است که محل قرارگیری تارهای صوتی می باشد که صدا تولید می کنند. حنجره، بینی و دهان را با ریه ها مرتبط می سازد. همچنین حنجره از سیستم تنفسی ما محافظت می کند، بدین صورت که غذایی که می خوریم را به مری منتقل می کند و مانع ورود آن به ریه ها می شود.

لارنجکتومی روی صحبت کردن، غذا خوردن و تنفس تاثیر می گذارد. فردی که لارنجکتومی شده است، باید روش های جدیدی برای انجام این سه عمل مهم را فرابگیرد.

انواع لارنجکتومی

همانطور که گفتیم لارنجکتومی، در واقع به معنای برداشتن کامل یا بخشی از حنجره می باشد. لارنجکتومی دو نوع مختلف دارد:

• لارنجکتومی ناقص: سرطان های کوچک تر و خفیف تر معمولا با برداشتن بخشی از حنجره (نه تمام آن) صورت می گیرد. گاهی اوقات ممکن است بخشی از توانایی صحبت کردن بعد از این نوع جراحی حفظ شود.
• لارنجکتومی کامل: در این نوع لارنجکتومی، تمام حنجره فرد برداشته می شود.

چرا لارنجکتومی انجام می پذیرد؟

لارنجکتومی یا برداشتن حنجره یک درمان مهم برای افراد زیر است:

• افراد دارای سرطان حنجره
• افراد دارای زخم و آسیب شدید گردن، مانند اصابت گلوله
• وجود نکروز (مردن سلول ها و از بین رفتن آن ها) به دلیل رادیوتراپی (آسیب به حنجره به دلیل انجام رادیوتراپی)

باتوجه به شرایط ومیزان آسیب ایجاد شده، پزشک تصمیم می گیرد که لارنجکتومی کامل صورت گیرد یا بخشی از حنجره برداشته شود.

آشنایی با ساختار گردن

دو راه در گلو وجود دارد. یکی به سمت معده و دیگری به سمت ریه های می رود. مری راه ورود به معده است و حنجره و نای به سمت ریه ها می روند.

حنجره یک فضای مشترکی با مری دارد که به آن حلق می گویند. در عمل لارنجکتومی، حنجره برداشته می شود. در واقع ارتباط بین دهان و ریه های شما قطع می شود.

بعد از لارنجکتومی(یا لارنژکتومی)، مری و نای دیگر فضای مشترکی ندارند. پس باید از روشی جدید برای غذا خوردن و قورت دادن استفاده شود. در عمل برداشتن حنجره، جراح سوراخی در گردن ایجاد می کند که به این سوراخ، استوما (Stoma) می گویند. از این سوراخ برای نفس کشیدن استفاده می شود.

آمادگی برای لارنجکتومی

لارنجکتومی یک عمل جراحی طولانی مدت است که براساس نوع جراحی، معمولا بین ۵ تا ۱۲ ساعت طول می کشد. این عمل جراحی تحت بیهوشی کامل صورت می گیرد. این بدین معناست که فرد در طی عمل جراحی کاملا خواب است و هیچ دردی حس نمی کند.

قبل از انجام عمل جراحی، تیم پزشک یک سری تست ها و آزمایش هایی را انجام می دهند تا سلامتی بدن فرد را بسنجند. همچنین بیمار با متخصصانی مانند گفتاردرمانگر و متخصص بلع جلساتی خواهد داشت تا برای انجام لارنجکتومی آماده شود.

آماده سازی هایی که برای لارنجکتومی صورت می پذیرند عبارتند از:

• آزمایش خون
• معاینات بدنی
• مشاوره درباره ترک سیگار (در صورت لزوم)
• مشاوره تغذیه برای داشتن یک رژیم غذایی سالم بعد از جراحی
• مصرف داروهای خاصی مانند آسپرین، ایبوپروفن و رقیق کننده های خون متوقف می شود.

همچنین اگر بیمار به برخی داروها مانند داروهای بیهوشی، آنتی بیوتیک ها و ضددردها حساسیت دارد، یا الکل مصرف می کند، یا مشکلات تنفسی و قلبی دارد، باید به پزشک خود اطلاع دهد.

بهبودی پس از لارنجکتومی

بیشتر بیمارانی که لارنجکتومی شده اند، چند روز اول را در بخش مراقبت های ویژه (ICU) سپری می کنند. پزشک میزان فشار خون، ضربان قلب، تنفس و علایم حیاتی آن ها را تحت نظر خواهد داشت. پس از جراحی، فرد از طریق استوما اکسیژن مورد نیاز برای تنفس را دریافت خواهد کرد.

تا وقتی که گلوی بیمار بهبود پیدا نکند، نمی تواند از طریق دهان غذا بخورد. در این مدت از لوله تغذیه استفاده می شود. لوله تغذیه از بینی فرد وارد معده ی او می شود و موادغذایی مورد نیازش را فراهم می کند. محل جراحی ممکن است ورم کرده و دردناک شود که به مدت چند هفته پس از برداشتن حنجره طبیعیست. در این حالت داروهای ضد درد و مسکن تجویز می شود.

وقتی شرایط پزشکی بیمار تثبیت شد، به بخش های عادی بیمارستان منتقل می شود. حدود ۱۰ روز پس از جراحی در بیمارستان بستری خواهد بود. در طی این مدت بهبودی فرد ادامه می یابد، یاد می گیرد که چگونه غذا را قورت بدهد و بدون حنجره چگونه ارتباط برقرار کند.

بیمار در این مدت باید تحرک داشته باشد تا از ایجاد لخته خون جلوگیری شود و همچنین احتمال التهاب ریه کاهش یابد. در این مدت بیمار با نحوه استفاده از استوما برای تنفس آشنا می شود و به آن عادت می کند. پس بلند شدن از تخت و داشتن تحرک برای بهبودی ضروریست. همچنین در این مدت خدمات گفتاردرمانی و فیزیوتراپی دریافت خواهد کرد.

پس از لارنجکتومی، فرد قادر نخواهد بود که به روش معمول ارتباط برقرار کند و غذا بخورد. بنابراین به گفتاردرمانگر ارجاع داده می شود. در روزهای اولیه پس از جراحی، گفتاردرمانگر روش های برقراری ارتباط به شکل ساده را به فرد آموزش می دهد. مثل برقراری ارتباط از طریق نوشتن، تایپ کردن، حالت های چهره و صورت و بدن، اشاره ها و … با این روش ها بیمار نیاز های اولیه خود را بیان می کند.

در مراحل بعدی که شرایط بیمار تثبیت شد، گفتاردرمانگر روشی را برای صحبت کردن به او پیشنهاد می کند و آموزش می دهد. مانند روش صحبت از طریق مری، صحبت با کمک حنجره مصنوعی یا روش های دیگر.

در مقاله گفتاردرمانی در سرطان حنجره می توانید با جزییات گفتاردرمانی در این اختلالات آشنا شوید.

محافظت از استوما

یادگرفتن نحوه محافظت از استوما، قسمت مهمی از بهبودی بعد از لارنجکتومی است. باکتری ها و ویروس ها می توانند از طریق این سوراخ وارد بدن شوند و ایجاد عفونت کنند. محافظت مناسب می تواند احتمال وقوع این مشکلات را کاهش دهد.

مهمترین عامل خطر پس از لارنجکتومی (برداشتن حنجره)، انسداد استوما است که مانع خروج هوا از ریه ها می شود. پزشک در این خصوص توصیه های ایمنی را به بیمار ارائه می کند.

بیمار باید اطراف استوما را با گاز استریل و آب و کمی صابون تمیز کند. ترشحات اضافی را به آرامی پاک کند. اسپری آب نمک نیز می تواند کمک کننده باشد. ترشحات اضافی می توانند مانع جریان هوا به سمت ریه ها شود. پرستار به طور کامل طرز انجام این کار را به فرد توضیح خواهد داد.

سرفه کردن هم می تواند کمک کننده باشد تا ترشحات اضافی از استوما خارج شوند. اگر بیمار توان سرفه محکم و با قدرت را ندارد، باید از ساکشن دستی برای خارج کردن ترشحات استفاده کند. پرستار نحوه خارج کردن ترشحات با ساکشن دستی را آموزش خواهد داد.

هوای مرطوب به حفظ سلامت استوما کمک خواهد کرد. استفاده از مرطوب کننده هوا در خانه می تواند مفید باشد، مخصوصا در اتاق خواب در شب ها. پزشک با توجه به شرایط ممکن است استفاده از ماسکی را برای مدتی به بیمار پیشنهاد دهد که هوای مرطوب را مستقیما به سمت استوما هدایت می کند. زمانی که پوست اطراف استوما به اندازه کافی رشد کند، دیگر نیازی به این ماسک نخواهید بود.

زندگی پس از لارنجکتومی چگونه است؟

اگر در درازمدت به زندگی بیماران پس از لارنجکتومی یا برداشتن حنجره نگاهی بیندازیم، متوجه می شویم که این افراد زندگی خوب و امیدوار کننده ای دارند.

نکته مهم این است که فرد به دلیل اعتماد به نفس پایین یا عوامل دیگر از اجتماع فاصله نگیرد و تا حد ممکن به فعالیت های خود ادامه دهد. خطر افسردگی ممکن است این بیماران را تهدید کند. خانواده نیز باید همواره پشتوانه و حمایت کننده ی بیمار باشد.

توصیه هایی برای افرادی که لارنجکتومی شده اند

۱) فعالیت های روزمره

• استراحت و خواب مناسب داشته باشید.
• پیاده روی سبک داشته باشید.
• هنگام حمام رفتن مواظب باشید آب و مواد شوینده وارد استوما نشود.
• سر خود را به طور ناگهانی و برای مدت طولانی به عقب نبرید.
• این اتفاق باعث می شود به گردن شما فشار بیاید و تنفس شما مختل شود.
• تا ۶ هفته وسیله سنگین بلند نکنید.
• تا قبل از اجازه پزشک، رانندگی نکنید.

۲) تغذیه

• ابتدا ماده غذایی مصرفی شما باید حالت مایع داشته باشد و به مرور می توانید مواد غذایی جامد را هم مصرف نمایید. حدود ۱ تا ۲ ماه طول می کشد تا بتوانید موادغذایی عادی را مصرف کنید.
• مواد غذایی دارای انرژی را مصرف نمایید مانند املت، کمپوت میوه، ماکارونی، سیب زمینی، مرغ و سبزیجات پخته شده، پنیر و …
• بعد از اتمام خوردن غذا، نیم ساعت تا یک ساعت دراز نکشید. تا سه ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.

۳) داروها

• داروهایی که پزشک تجویز کرده را حتما مصرف نمایید.
• در صورتی که درد داشتید ولی پزشک داروی ضد درد تجویز نکرده بود، به صورت خودسرانه مسکن و داروی ضد درد مصرف ننمایید. به پزشک مراجعه فرمایید تا داروی مناسب را تجویز کند.
• اگر احساس می کنید داروها معده شما را اذیت می کنند، داروها را بعد از وعده غذایی مصرف نمایید. (مگر اینکه پزشک تاکید کند که بعد از غذا مصرف نکنید.)
• پزشک آنتی بیوتیک هایی را برای شما تجویز خواهد کرد. مصرف آن ها را قبل از به پایان رسیدن دوره قطع ننمایید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

با مشاهده علایم زیر بعد از ترخیص از بیمارستان، سریعا به پزشک مراجعه فرمایید:

• از دست دادن هوشیاری
• درد ناگهانی در ناحیه سینه
• نفس های کوتاه و مشکل در نفس کشیدن
• سرفه هایی که دارای خون هستند
• دردهایی که با مصرف داروی ضد درد بهبود نمی یابند
• علایم عفونت مانند: درد، گرم شدن، قرمز شدن، تورم، خروج چرک، تب و …

آموزش و مراقبت مناسب برای حفظ کیفیت زندگی پس از جراحی بسیار مهم است. زندگی بدون حنجره می تواند ترسناک، خسته کننده و دشوار باشد اما می تواند با موفقیت انجام شود. انجام توانبخشی به موقع، گام مهمی در بهبودی فرد محسوب می شود.