سکته مغزی خفیف یا موقت

مقدمه

در مقاله ی مربوط به سکته در رابطه با سکته ی مغزی، انواع سکته مغزی، عوامل خطر و … توضیح دادیم. اما در اینجا قصد داریم در رابطه با سکته ی خفیف صحبت کنیم.

خیلی ساده بگوییم، سکته ی مغزی با سکته ی خفیف متفاوت است! در ادامه برای درک بهتر سکته ی مغزی با ما همراه باشید.

سکته مغزی خفیف (موقت) چیست؟

سکته ی مغزی خفیف (ministroke) همچنین به عنوان حمله ی ایسکمیک موقت (به انگلیسی: Transient ischemic attack یا TIA) نیز شناخته می شود. زمانی اتفاق می افتد که خونرسانی به بخشی از مغز به طور موقت متوقف شود. این حمله باعث علائم شبه سکته می شود که ظرف ۲۴ ساعت رفع می شود.

برخلاف سکته مغزی، سکته ی خفیف به خودی خود باعث ناتوانی های دائمی نمی شود. از آنجایی که سکته ی خفیف و سکته ی مغزی علائم بسیار نزدیک و مشابه دارند، در صورت هرگونه مشاهده ی اینگونه علائم باید هرچه سریعتر اورژانس را خبر کنید.

هرآنچه درباره ی سکته مغزی باید بدانید »

دانستن علائم سکته ی خفیف به شما کمک می کند تا درمان را هرچه سریعتر شروع کنید. تقریبا ۱ نفر از هر ۳ نفری که سکته ی خفیف را تجربه می کنند، بعد از آن سکته مغزی می کنند! بنابراین درمان زود هنگام ضروری است.

علائم سکته خفیف چیست؟

شناسایی سکته خفیف دشوار است. ولی برخی علائم به شناسایی اینکه کدام نوع سکته است کمک می کنند. علائم ممکن است گذرا باشند.

بیشترین علائم سکته خفیف شامل:

• آفازی (مشکل در تکلم)
• دیزاتری یا ضعف عضلات مربوط به صحبت کردن
• تغییر بینایی
• گیجی
• مشکلات تعادلی
• حس مور مور
• کاهش سطح هوشیاری
• سرگیجه
• بیهوش شدن
• سردرد شدید
• حس غیرطبیعی چشایی
• حس غیرطبیعی بویایی
• ضعف یا بی حسی فقط در نیمی (چپ یا راست) از بدن یا صورت

اگر هر یک از علائم فوق را داشتید سریعا با اورژانس تماس بگیرید!

۱) آفازی موقت

فردی که دچار حمله ی گذرا ایسکمیک یا همان سکته ی خفیف می شود، ممکن است به طور موقت حس کند که قادر به صحبت کردن نیست. بعد از سکته ی خفیف، فرد ممکن است به پزشک خود بگوید که در زمان سکته نمی توانست کلمات را بیاد بیاورد.

از دیگر مشکلات تکلم و صحبت کردن، مشکل در درک و فهمیدن صحبت دیگران و همینطور ادای درست کلمات می باشد.

• این شرایط آفازی موقت نامیده می شود. درواقع در بسیاری از موارد آفازی موقت تنها علامت سکته ی خفیف می باشد!

مشکل در صحبت کردن نشان دهنده ی این است که انسداد در عروق نیمکره ی غالب مغز اتفاق افتاده است. چونکه نیمکره ی غالب مسئول صحبت کردن و درک صحبت دیگران است. اگر این ناحیه آسیب ببیند فرد علائم فوق را نشان می دهد.

۲) نابینایی موقت

بعضی اوقات سکته ی خفیف باعث نابینایی موقت در یک یا هر دو چشم می شود. این اختلال با نام amaurosis fugax نیز شناخته می شود.

در این اختلال بینایی فرد در یک چشم به طور ناگهانی از بین رفته یا مختل می شود. دنیا خاکستری شده یا اشیاء را تار می بیند!

این اتفاق ممکن است برای چند ثانیه یا دقیقه طول بکشد و از بین برود. در معرض نور روشن قرار گرفتن می تواند این اختلال را تشدید کند. فرد ممکن است نتواند کلمات را از روی یک کاغذ بخواند.

علت سکته ی خفیف چیست؟

لخته های خون عمده ترین علت سکته ی خفیف است. دیگر علت های ایجاد کننده ی سکته ی خفیف شامل:

• فشار خون بالا
• آترواسکلروزیس (تصلب شرایین)، در رگ های باریک شده توسط رسوب مواد در رگ های داخل یا اطراف مغز
• بیماری های شریان کاروتید: اغلب با بسته شدن شریان کاروتید داخلی یا خارجی ایجاد می شود
• دیابت
• کلسترول بالا

سکته ی خفیف چقدر طول می کشد؟

علائم سکته ی خفیف می تواند در یک دقیقه خلاصه و تمام شود! اما به طور کلی سکته های خفیف زیر ۲۴ ساعت تمام می شوند و فرد دیگر علائم آن را ندارد.

اغلب زمانی که شما به پزشک مراجعه می کنید علائم از بین رفته اند. بنابراین شما مجبورید علائم و اتفاقات خود را برای پزشک شرح دهید.

در دوره ی سکته ی خفیف علائم مشابه با سکته ی ایسکمیک می باشد. سکته ی ایسکمی (انسدادی) شایع ترین نوع سکته است.

چه کنیم اگر فردی دچار سکته شده است؟

علائمی که به طور ناگهان ظاهر می شوند می توانند نشان دهنده ی سکته باشند. این علائم را در بخاطر سپاری سکته بیاد داشته باشید!

• صورت: اگر لب های یک فرد نامتقارن و یا هنگام لبخند فقط یک سمت لب اش باز می شود این یک نشانه ی خطر است.
• دست: بی حسی، ضعف یا فلجی در دست می تواند یک زنگ خطر باشد. اگر مطمئن نیستید از فرد بخواهید دست هایش را بالا بیاورد. اگر دستهایش را نتوانست بالا بیاورد و یا دستش افتاد، نشانه ی خطر می باشد.
• تکلم و صحبت کردن: از فرد بخواهید جمله ی شما را تکرار کند. اگر گفتار فرد ناواضح، بریده بریده و یا حتی منظور شما را متوجه نشد این یک هشدار از سکته است!
• زمان!! اگر هر یک از علائم فوق را دیدید، سریع عمل کنید. زمان تماس با اورژانس ۱۱۵ است!

عوامل خطر برای سکته ی خفیف و سکته ی مغزی

فشار خون بالا یک فاکتور خطر بسیار بزرگ است. فشار خون می تواند به دیواره ی داخلی رگ ها آسیب بزند. در نتیجه ی این آسیب، آترواسکلروزیس ایجاد می شود. یعنی لخته در دیواره ی رگ ها ایجاد شده و در نتیجه ی پارگی رگ باعث خونریزی می شود. این گرفتگی عروق می تواند باعث سکته ی خفیف نیز بشود.

اگر شما از پزشک خود شنیده اید که فشار خون بالایی دارید، باید به طور مداوم فشار خون خود را بررسی کنید. این بررسی باید برای شما همیشگی شود و مداوم فشار خود را بگیرید. پس یک دستگاه فشار خون خانگی برای خود تهیه کنید.

بعضی وقت ها افراد دچار “سندروم روپوش سفید” یا “سندروم وایت کت (white coat syndrome)” می شوند. یعنی در محیطی که پزشک فشار خون فرد را می گیرد به دلیل اضطراب فشار خون بالاتری را نشان می دهند!

سندروم روپوش سفید چیست؟

به همین دلیل بهتر است که فشار خون خود را در منزل به طور مداوم بگیرید. اینکار به پزشک نیز کمک می کند که فشار خون طبیعی شما را بهتر بشناسد.

اگر در خانه دستگاه فشار خون دارید و علائم زیر را داشتید باید به سرعت فشار خون خود را بسنجید:

• سرگیجه
• تهوع
• عدم تعادل
• مشکل در راه رفتن

اگر وسیله ی سنجش فشار خون در منزل ندارید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. در شرایط اضطراری تر نیز با اورژانس تماس بگیرید.

دیگر عوامل خطر

دیگر ریسک فاکتور های سکته ی خفیف شامل:

• کلسترول بالا
• دیابت
• سیگار کشیدن
• چاقی
• فیبریلاسیون دهلیزی

بر اساس تحقیقات اخیر:

مردان نسبت به زنان بیشتر دچار سکته ی خفیف شده اند.

افراد مسن تر نسبت به افراد جوان تر بیشتر در معرض خطر سکته ی خفیف قرار دارند.

سکته ی خفیف چطور تشخیص داده می شود؟

اگرچه سکته ی خفیف به آسیب دائمی مغز منجر نمی شود، ولی در صورت مشاهده ی علائم آن باید اقدامات پزشکی انجام شود.

به این دلیل است که علائمی که مشاهده می کنید ممکن است ناشی از سکته ی مغزی باشد! مسلما برای شما بسیار سخت است که بتوانید سکته ی خفیف را از سکته ی مغزی تشخیص دهید. این نیاز به ارزیابی و معاینه پزشکی دارد.

برخلاف سکته ی خفیف، سکته ی مغزی آسیب دائمی در مغز ایجاد می کند. این آسیب می تواند به طور دائمی به بافت مغز لطمه زده و باقی بماند. با اینحال علائم سکته می تواند به مرور زمان بهبود یابد.

توجه کنید که یک سکته ی خفیف داشتن خطر سکته مغزی را در فرد افزایش می دهد! زیرا دلیل سکته ی خفیف با سکته ی مغزی مشابه است. (انسداد عروق)

تنها راه تشخیص درست بین سکته ی خفیف و سکته ی مغزی، بررسی تصویر مغز به وسیله ی سی تی اسکن CT و یا ام آر آی MRI است.

همچنین اگر سکته کرده باشید، معمولا آسیب آن در مغز تا ۲۴ الی ۴۸ ساعت در سی تی اسکن نمایش داده نمی شود. پس از گذشت این زمان آسیب گذاشته شده بر روی مغز مشخص تر خواهد شد. پس راه بهتر تشخیص ام آر آی MRI است که بافت مغز را به خوبی نشان می دهد.

برای ارزیابی بهتر علت سکته ی یا سکته خفیف ایجاد شده، پزشک ممکن است دستور سونوگرافی کاروتید را بدهد. در این آزمایش گرفتگی عروق و لخته یا جمع شدن پلاکت ها بهتر دیده خواهد شد. در نتیجه می تواند از گرفتگی یا عدم آن در رگ کاروتید مطمئن تر شود.

ممکن است اکوقلب برای بیمار نیاز باشد. در اکو قلب از گرفتگی و لخته در قلب مطمئن می شوند.

سکته خفیف چطور درمان می شود؟

روش های درمانی مختلفی برای سکته ی خفیف وجود دارد. سکته های خفیف باعث ایجاد آسیب یا ناتوانی برای فرد نمی شوند. اما می توانند به عنوان هشداری از سکته های بعدی باشند. درمان های سکته ی خفیف بر پایه ی بازگردانی و تنظیم جریان خون مغز است.

این روند نیاز به تشخیص درست علت سکته دارد. در نتیجه پزشک می تواند به درمان علت آن بپردازد. به طور مثال اگر مشکل از قلب شروع شده درمان متفاوتی نسبت به گرفتگی عروق مغزی خواهد داشت.

روش های درمان سکته مغزی شامل:

• درمان دارویی
• جراحی
• اصلاح روش زندگی است.

تمام روش های درمان سکته ی مغزی »

داروهای ضد پلاکت

داروهای ضد پلاکت منجر می شوند که پلاکت های خون کمتر به یکدیگر بچسبند. در نتیجه احتمال به وجود آمدن لخته ی خون کم می شود.

این داروها عموما شامل:

• آسپرین (aspirin)
• کلوپیدوگرل (به انگلیسی: Clopidogrel)
• پراسوگرل
• دی پیریدامول (به انگلیسی: Dipyridamole)

داروهای ضد انعقاد خون

این دارو ها منجر می شوند که لخته ی خون در رگ ها ایجاد نشود و رگ ها را مسدود نکند.

این دسته داروها شامل:

• وارفارین (warfarin)
• ریواروکسابان (Rivaroxaban)
• آپیکسابان (apixaban)

اگر وارفارین مصرف کنید باید حتما مورد بررسی باشید تا مشخص شود دوز صحیحی را مصرف می کنید.

مداخله کم تهاجمی شریان کاروتید (آنژیوپلاستی کاروتید)

این یک روش جراحی که امکان دستیابی به شریان کاروتید را به وسیله ی کاتتر (یک نوع لوله) می دهد.

آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری (CAS) با یک برش کوچک جراحی انجام می شود. در این جراحی به فرد داروهای مسکن داده می شود. سپس جراح در ناحیه کشاله ران یک برش ایجاد می کند. یک کاتتر (یک نوع لوله انعطاف پذیر) را از طریق برش به شریان فمورال (شریانی واقع در ران) وارد می کند.

سپس با دقت آن را به شريان کاروتيدِ مسدود شده در گردن انتقال می دهد. تصاویر اشعه ایکس (مثل فلوروسکوپی) به جراح کمک می کند تا بتواند شریان ها را ببیند و موقعیت صحیح را تشخیص دهد.

سپس جراح سیم را از طریق کاتتر به محل انسداد در رگ میفرستد. یک بالون بسیار کوچک در انتها و بر روی سیم وجود دارد. این بالون توپر است و بر دیواره داخلی شریان فشار وارد می کند. این کار شریان ها را باز می کند و اجازه می دهد خون بیشتری به مغز منتقل شود.

همچنین ممکن است در ناحیه انسداد یافته یک استنت (لوله سیم توری) قرار داده شود. استنت در همان زمان به عنوان کاتتر بالون قرار داده می شود و با بالون گسترش می یابد. قرار گرفتن استنت در محل انسداد کمک می کند تا شریان باز شود. جراح سپس بالون را حذف می کند.

جراحی

ممکن است فرد به جراحی نیاز داشته باشد تا از سکته های مغزی آینده جلوگیری شود.

اگر شریان کاروتید شما به شدت تنگ شده باشد ممکن است پزشک شما آنژیوپلاستی گردن را انجام ندهد. بجای آن جراحی رگ کاروتید به نام اندآرکتومی کاروتید را انجام دهد.

در این جراحی، پزشک رگ کاروتید را از چربی ها و لخته ها و پلاکت ها تمیز می کند. در نتیجه رگ بهتر خون رسانی را انجام می دهد. همینطور خطر سکته ی مغزی یا سکته ی خفیف بعدی را کاهش می دهد.

اصلاح سبک زندگی

اصلاح سبک زندگی برای جلوگیری از سکته یا سکته های خفیف آینده ضروری است. چون اقدامات پزشکی ممکن است کافی نباشد.

مثلا شما فشار خون بالایی داشته باشید. هرچقدر دارو هم مصرف کنید ولی رژیم غذایی پرنمک داشته باشید کاملا موثر نخواهد بود.

این تغییرات در سبک زندگی شامل:

• ورزش
• کاهش وزن
• خوردن مرتب میوه و سبزیجات
• کاهش مصرف شیرینی و غذاهای سرخ شده
• خواب کافی
• کاهش استرس
• کنترل کردن مرتب شرایط پزشکی مثل: دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا و…

چطور از سکته خفیف جلوگیری کنیم؟

سکته ی خفیف و دیگر انواع سکته ها ممکن است اجتناب ناپذیر باشند. اما شما می توانید اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از وقوع آن انجام دهید.

انواع سکته مغزی »

این نکات را برای جلوگیری از وقوع سکته انجام دهید:

• سیگار نکشید.
• در معرض دود سیگار دیگران هم قرار نگیرید!
• رژیم غذایی متعادل همراه با میوه و سبزیجات بیشتر داشته باشید.
• وزن خود را در بازه ی وزن سلامتی حفظ کنید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• الکل مصرف نکنید.
• دیابت خود را کنترل کنید.
• داروهای غیرمجاز مصرف نکنید.
• کلسترول و چربی ها را محدود کنید: بخصوص از فست فود ها بپرهیزید.
• مطمئن شوید که فشار خون شما در محدوده ی طبیعی قرار دارد.
• استرس خود را کم کنید