مقدمه
یکی از انواع اختلالات روانی که شخصیت در آن دچار مشکل می شود، اختلالات شخصیت است. شاید مشکل بتوان شخصیت را تعریف کرد. می توان گفت شخصیت به الگوی کلی رفتار، ارتباط، باورها، عملکرد و غیره گفته می شود.
در اختلالات شخصیت الگوی رفتاری و ارتباطی فرد با دیگران دچار مشکل می شود. همین امر باعث بوجود آمدن مشکلات و محدودیتهای قابل توجهی در شغل، روابط و فعالیتهای اجتماعی فرد می شود.
نکته ی جالب توجه این است که از نظر این افراد، طرز تفکر و رفتارشان طبیعی است. حتی ممکن است که دیگران را به خاطر چالشهایی که برایشان بوجود آورده اند، سرزنش کنند!
در این مقاله قصد داریم به بررسی اختلالات شخصیت و انواع آن بپردازیم.
فهرست
اختلالات شخصیت چیست؟
اختلالات شخصیت (به انگلیسی: Personality Disorders) نوعی اختلالات روانی است که در آن فرد دارای الگویی ناسالم از تفکر، عملکرد و رفتار است.
همه افراد در تفکر و احساس و رفتار خود دارای الگویی خاصی هستند. این افکار، احساسات و رفتارها، صفات ما را تشکیل می دهند و شخصیت ما را می سازند. این صفات ما را به چیزی که هستیم تبدیل می کنند.
به عنوان مثال، با قرار گرفتن در موقعیتهای مختلف احساساتی مثل خشم و حسادت را تجربه می کنیم و هر کس به شیوه ای آنها را ابراز می کند. در اختلال شخصیت این احساسات با الگوی نادرستی ابراز می شوند. این می تواند در امور روزمره زندگی، نحوه حل مشکلات، مدیریت روابط و احساسات عاطفی تأثیر گذار باشد و کارکرد زندگی فرد را مختل کند.
تقریباً از هر بیست نفر، یک نفر با نوعی اختلال شخصیت زندگی می کند. اختلالات شخصیت انواع مختلفی دارند و از نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شوند.
اختلال شخصیت حداقل بر دو مورد از موارد زیر تاثیر می گذارد:
- روش تفکر درباره خود و دیگران
- نحوه پاسخگویی احساسی
- راه ارتباط با افراد دیگر
- روش کنترل رفتار
علایم اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت انواع مختلف دارد که هر یک دارای علائم مختص خود هستند. ولی به طور کلی:
وجه مشترک تمامی آنها عدم برقراری ارتباط درست با دیگران است.
نکته: مشکلات اختلال شخصیت ممکن است فرد را به سمت سایر اختلالات بهداشت روانی مانند افسردگی و یا اضطراب سوق دهد.
همچنین ممکن است در کنار این مشکلات فرد اقدام به انجام کارهای خطر آفرین دیگر مانند مصرف الکل ، استفاده از مواد مخدر یا خودزنی برای کنار آمدن با مشکلاتش انجام دهد.
بسیاری از افراد مبتلا به یک اختلال شخصیت همزمان به نوعی دیگر از اختلال شخصیت نیز مبتلا هستند!
انواع اختلالات شخصیت
ده نوع اختلال شخصیت وجود دارد و به طور کلی اختلالات شخصیت به سه دسته A, B, C تقسیم می شوند.
اختلالات شخصیت دسته A:
وجه مشترک تمامی افراد مبتلا به اختلال شخصیت دسته A، این است که رفتار آنها ممکن است برای دیگران عجیب و غریب و غیر عادی به نظر برسد. این افراد معمولا دچار مشکلات اساسی در رفتار می شوند. اختلالات این دسته عبارتند از:
- اختلال شخصیت پارانوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت پارانوئید:
در این اختلال فرد بدون داشتن هیچ دلیل و مدرکی به دیگران مشکوک است و سوء ظن دارد. او نسبت به دیگران بی اعتماد است و نسبت به آنها رفتار کینه توزانه دارد.
شخص ممکن است تصور کند که از طرف دیگران طرد شده یا مورد سوء استفاده از طرف دوستان و خانواده قرار می گیرد. آنها گمان می کنند که دیگران سعی دارند به آنها آسیب بزنند یا می خواهند آنها را فریب دهند. بنابراین هیچوقت به دیگران اعتماد نمی کنند و به آنها نزدیک نمی شوند.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت پارانوئید:
- داشتن بی اعتمادی و سوء ظن نسبت به دیگران و انگیزه های آنان
- سوءظن غیر موجه و مکرر نسبت به خیانت همسر یا شریک جنسی
- اعتقاد به این موضوع که دیگران سعی در صدمه زدن و فریب آنها را دارند
- سوء ظن نسبت به وفاداری یا امانت داری دیگران
- به دلیل ترس غیر منطقی برای اطمینان کردن به دیگران همیشه دچار شک و دو دلی هستند، زیرا می ترسند که در صورت اطمینان، دیگران از اطلاعات داده شده بر علیه شان استفاده کنند
- تعبیر سخنان غیر تهدید آمیز به عنوان توهین یا حمله شخصی
- واکنش خشم آمیز یا خصمانه نسبت به توهین های دیگران
- تمایل به ادامه و نگه داشتن کینه ها
اختلال شخصیت اسکیزوئید
این اختلال همراه با انزوای اجتماعی و بی تفاوتی نسبت به افراد دیگر است. این افراد غالبا به عنوان افرادی گوشه گیر توصیف می شوند. آنها بندرت با افراد دیگر ارتباط نزدیک برقرار می کنند و ممکن است افرادی درون گرا و خیال پرداز باشند.
شاید این افراد از لحاظ عاطفی افرادی سرد و بی عاطفه به نظر برسند. آنها به ندرت احساسات خود را ابزار می کنند و از روابط اجتماعی فاصله می گیرند.
شما نمی توانید با فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید روابط اجتماعی برقرار کنید، زیرا او تنهایی را به بودن در جمع و داشتن روابط اجتماعی ترجیح می دهد.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت اسکیزوئید:
- بیان احساسات بسیار اندک و محدود
- ناتوانی در لذت بردن از اکثر فعالیت ها
- ظاهر سرد یا بی تفاوت نسبت به دیگران
- عدم علاقه یا علاقه اندک به رابطه جنسی با شخص دیگر
- عدم علاقه به رابطه اجتماعی و خصوصی
نسبت ابتلا به این نوع اختلال در مردان کمی بیشتر از زنان است.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
این افراد دارای گفتار، رفتار و شکل ظاهری عجیب و غریب هستند و همچنین دارای باورهای عجیب و متعصبانه در روابطشان هستند. همچنین دارای روابط ناخوشایند، تفکر تحریف شده و رفتار غیر عادی هستند.
فرد ممکن است دارای اضطراب اجتماعی بیش از حد نیز باشد.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال:
- افکار، اعتقادات، گفتار یا رفتار عجیب و غریب
- تجربه های ادراکی عجیب و غریب ، مانند شنیدن صدایی که نام شما را نجوا می کند
- احساسات سطحی یا پاسخ های احساسی نامناسب
- اضطراب اجتماعی و کمبود یا ناراحتی از روابط
- پاسخ بی تفاوت، نامناسب یا مشکوک به دیگران
- داشتن “تفکر جادویی” یعنی اعتقاد به این که می توانید با افکار خود بر روی افراد و رویدادها تأثیر بگذارید.
- اعتقاد به اینکه برخی از حوادث یا حوادث غیرمترقبه پیام های پنهانی دارند که فقط برای شما منظور شده اند.
اختلالات شخصیت دسته B:
مبتلایان به این دسته از اختلال شخصیت در کنترل احساسات خود مشکل دارند و دارای رفتارهای نمایشی و غیر قابل پیش بینی هستند.
افراد دارای این دسته از اختلالات شخصیت، معمولاً احساسات بسیار شدیدی را تجربه می کنند. رفتارهای فوق العاده تکانشی ، نمایشی ، بی بند و بار و یا قانون شکنانه دارند.
انواع اختلالات این دسته شامل موارد زیرند:
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت نمایشی
- اختلال شخصیت خود شیفته
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
شروع این اختلال از دوره کودکی است و اکثرا تا سن بلوغ و بزرگسالی هم نشانه های آن دیده نمی شود. از علامت اصلی آن بی توجهی به قوانین و هنجارهای اجتماعی و عدم ابراز پشیمانی است.
در اختلال شخصیت ضد اجتماعی فرد حقوق دیگران را نادیده گرفته یا نقض می کند. رفتارهای فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی ممکن است با هنجارها مطابقت نداشته باشد، مرتباً به دیگران دروغ بگوید، دیگران را فریب دهد یا ممکن است بسیار تکانشی عمل کند.
این افراد ممکن است بسیار بی پروا عمل کنند. به این معنی که فرد در مورد تأثیری که اعمالش بر روی دیگران می گذارد، فکر نمی کند.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت ضد اجتماعی به صورت زیر می باشند:
- بی توجهی به نیازها یا احساسات دیگران
- دروغ گفتن مداوم، سرقت، استفاده از نام های مستعار
- درگیری مکرر با قانون
- رفتار پرخاشگرانه و اغلب خشونت آمیز
- نادیده گرفتن امنیت خود یا دیگران
- رفتار تکانشی
- تکرار رفتارهای غیر مسئولانه
- عدم پشیمانی از رفتار
اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی اختلالی است که فرد در روابط بین فردی، احساسات و هویت خویش دچار بی ثباتی است و همچنین دارای رفتارهای تکانشی است.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است نتواند با احساسات شدید و نوسانات خلقی اش کنار بیاید. شاید در اکثر اوقات دچار احساس پریشانی و اضطراب باشد.
برای کنار آمدن با این احساسات ممکن است به خود آسیب زده یا از الکل و مواد مخدر استفاده کند و این امر می تواند در روابط فرد با دیگران تاثیر گذار باشد.
ممکن است برای طرد نشدن و جلوگیری از رها شدگی، تلاش فراوانی انجام دهد. شاید دست به خودکشی بزند، یا خشم شدید خود را به شکل نامناسب ابراز کند یا دچار احساس پوچی مداوم باشد.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت مرزی به شرح زیرند:
- رفتارهای تکانشی و پرخطر، مانند داشتن رابطه جنسی غیر ایمن، قمار یا پرخوری
- تصویر ناپایدار یا شکننده از خود
- روابط فراوان و ناپایدار
- خلق و خوی بالا و پایین
- خودکشی یا تهدید به خودزنی
- ترس شدید از تنها بودن یا رها شدن
- احساس پوچی مستمر
- نمایش مکرر و شدید خشم
اختلال شخصیت نمایشی
این افراد اغلب به دنبال جلب توجه دیگران هستند.
عاشق این هستند که همیشه مرکز توجه دیگران قرار بگیرند و از اینکه دیگران آنها را نادیده بگیرند به شدت مضطرب و ناراحت می شوند.
ممکن است از ظاهر خود برای جلب توجه استفاده کنند. آنها می توانند به سرعت احساسات خود را تغییر داده یا در ابراز احساساتشان اغراق کنند.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت نمایشی عبارت هستند از:
- همیشه به دنبال جلب توجه دیگران هستند.
- برای جلب توجه دیگران بیش از حد احساساتی و نمایشی هستند.
- از برانگیختگی جنسی برای جلب توجه دیگران استفاده می کنند.
- با قاطعیت صحبت می کنند ولی در واقع سخنانشان سطحی است و حقیقتی پشت صحبتهایشان وجود ندارد.
- به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار می گیرند.
- دارای احساسات سطحی و متغیرند.
- نگرانی بیش از حد در مورد ظاهرشان دارند.
- از داشتن روابط نزدیکتر با دیگران تصور غیر واقعی دارند.
درباره ی اختلال شخصیت نمایشی بیشتر بدانید »
اختلال شخصیت خودشیفته
فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته دارای حس خود بزرگ بینی، حق به جانب بودن، استفاده ابزاری از دیگران یا فقدان همدلی است. این افراد نیازمند دریافت تحسین دیگران هستند ولی با دیگران همدلی نمی کنند.
این افراد اهمیت بسزایی برای خودشان قائل اند. در مورد موفقیت خود خیال پردازی می کنند و خواهان توجه و تحسین دیگرانند.
تصور می کنند بیش از دیگران استحقاق دستیابی به چیزی را دارند. برای دستیابی به موفقیت، خودخواهانه رفتار می کنند. زیر پا گذاشتن و نادیده گرفتن احساسات دیگران از خصایص اخلاقی آنهاست. این افراد همیشه خود محور عمل می کنند.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت خودشیفته عبارتند از:
- این باور که همیشه از دیگران مهمتر و خاص ترند.
- خیالبافی درباره قدرت، جذابیت و موفقیت خود
- عدم درک نیازها و احساسات دیگران
- اغراق در دستاوردها و یا استعدادهایشان
- انتظار دریافت ستایش و تحسین مداوم از دیگران درباره خودشان
- داشتن حس تکبر و غرور
- حسادت به دیگران و یا اعتقاد به اینکه دیگران به آنها حسادت می کنند
- استفاده ابزاری از دیگران
درباره ی اختلال شخصیت خودشیفته بیشتر بدانید »
اختلالات شخصیت دسته C:
این دسته اختلالات شخصیت معمولا با اضطراب همراه هستند. افرادی که دارای این اختلال شخصیت هستند اضطراب فراگیر و یا ترس را تجربه می کنند.
این دسته، شامل این اختلالات می باشد:
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت اجتنابی
- اختلال شخصیت وسواسی- جبری
اختلال شخصیت وابسته
مهمترین ویژگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، ترس از تنها بودن است.
اگر به اختلال شخصیت وابسته مبتلا هستید ، ممکن است به دیگران اجازه دهید مسئولیت بخشی از زندگی شما را به عهده گیرند. ممکن است از اعتماد به نفس پایینی برخودار باشید یا تنهایی قادر به انجام برخی از کارها نباشید. شاید نیازهای دیگران را در اولویت قرار می دهید.
افراد دارای اختلال شخصیت وابسته، نیازمند مراقبت هستند و دارای رفتار مطیع و چسبنده هستند. این افراد ممکن است در تصمیم گیری های روزمره بدون تایید گرفتن از دیگران دچار مشکل شوند.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت وابسته:
- وابستگی بیش از حد به دیگران و احساس نیاز به مراقبت
- رفتار حاکی از فروتنی یا چسبندگی به دیگران
- ترس از مراقبت از خود و ترس از تنهایی
- عدم اعتماد به نفس، نیاز به مشاوره و تایید دیگران برای تصمیم گیری های کوچک
- مشکل عدم اعتماد به نفس برای شروع یا انجام دادن پروژه ها به تنهایی
- مشکل در ابراز مخالفت با دیگران و ترس از عدم تایید
- ضروری دانستن شروع یک رابطه جدید هنگامی که یک رابطه رو به پایان است.
- آستانه تحمل پایین
اختلال شخصیت اجتنابی
کسانی که به اختلال شخصیت اجتنابی دچار هستند، همیشه نگران قضاوت منفی از طرف دیگران هستند.
این ترس باعث می شود تا فرد در موقعیتهای اجتماعی، احساس آرامش و راحتی نکند. این افراد از اینکه مورد انتقاد قرار گیرند، بیزارند.
بسیار نگران و مضطرب هستند و از اعتماد به نفس پایینی برخوردارند. این افراد در هنگام ابراز علاقه به دیگران نگرانند که مبادا درخواستشان از طرف فرد مقابل رد شود. این افراد از کمرویی رنج می برند و با ترس عدم کفایت روبرو هستند.
مبتلایان به این اختلال تمایلی ندارند که با افراد وارد رابطه شوند مگر اینکه از طرد نشدن و پذیرفته شدن خود اطمینان حاصل کنند. این افراد خود را از لحاظ اجتماعی افرادی نالایق و ناتوان می بینند.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت اجتنابی عبارتند از:
- حساسیت بیش از حد به انتقاد یا طرد شدن
- احساس عدم کفایت، فرومایگی و غیر جذاب بودن
- خودداری از انجام کارهایی که نیاز به تماس با افراد دارند.
- ترسو و منزوی بودن
- اجتناب از فعالیتهای جدید و ملاقات با افراد غریبه
- کمرو بودن بیش از حد در موقعیتهای اجتماعی و روابط شخصی
- ترس از مورد تایید واقع نشدن، شرمسار شدن یا مورد تمسخر قرار گرفتن
اختلال شخصیت وسواسی_جبری
این افراد دارای اشتغال ذهنی به نظم و ترتیب، کمالگرایی و کنترل گری هستند. فرد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی ممکن است بیش از حد روی جزئیات یا برنامه ها متمرکز شود.
این افراد بیش از حد کار می کنند و وقتی برای اوقات فراغت خود یا دوستانشان اختصاص نمی دهند. در اخلاق و ارزش هایشان انعطاف پذیری دیده نمی شود. آنها در محیطهای بهم ریخته و کثیف مضطرب می شوند. هر کاری را باید درست و دقیق انجام دهند و هیچ کاری را نیمه کاره رها نمی کنند.
ممکن است در مورد مسائل بسیار محتاطانه عمل کنند و وقت زیادی را به فکر کردن در مورد جزئیات اختصاص دهند. داشتن استانداردهای بالا در آنها ممکن است باعث بروز مشکل در کارهای روزانه شان شود. از نظر دیگران ممکن است این افراد کنترل گر به نظر برسند.
افرادی که دچار اختلال شخصیت وسواسی هستند با افرادی که دارای اختلال وسواس هستند، متفاوتند. اگر دچار اختلال شخصیت وسواس فکری باشید، ممکن است کارهایتان به نظر خودتان منطقی و درست باشد، در حالی که افراد دارای اختلال وسواس به غیر منطقی بودن کارهایشان تا حدی آگاهی دارند.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت وسواسی- جبری:
- اشتغال ذهنی در مورد جزئیات، نظم و ترتیب و قوانین
- کمال گرایی بیش از حد که نتیجه آن اختلال در عملکرد و اضطراب است
- تمایل به کنترل افراد، وظایف و موقعیتها و عدم توانایی در واگذاری وظایف
- به دلیل تعهد بیش از حد به کار، از دوستان و فعالیتهای لذت بخش چشم می پوشد
- عدم توانایی در دور ریختن اشیاء بلااستفاده یا بی ارزش
- جدیت زیاد و لجباز بودن
- غیر انعطاف پذیر بودن در مورد اخلاقیات و ارزشها
- کنترل سخت بودجه و خسیس بودن در هزینه ها
توجه! در این بخش سوالات تخصصی شما توسط متخصصین پاسخ داده نخواهد شد. برای دریافت مشاوره تخصصی می توانید وارد سامانه مشاوره توانءء درمانءءء شوید.
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است